Dünya Tüketici Hakları Günü nedir? Ne zaman ve neden kutlanıyor? Tüketici Hakları ne demek? Tüketici Haklarının önemi nedir? 15 Mart Dünya Tüketiciler Günü ve Tüketiciyi Koruma Haftası ne zaman? 2024 Dünya Tüketici Hakları Günü’nün teması belli oldu mu?
Bugün 15 Mart 2024 Cuma, Dünya Tüketiciler Günü. Peki Dünya Tüketiciler Günü nasıl ve ne zaman ortaya çıktı, neden kutlanır? Tüketici hakları ve ihtiyaçları neden önemlidir? Tüketicilerin 8 temel hakkı nedir? 2024 yılında Tüketici Hakları Günü ne zaman ve hangi güne denk geliyor?
Dünya Tüketici Hakları Günü dönemin ABD başkanı John Fitzgerald Kennedy’nin Temsilciler Meclisi’nde yaptığı konuşma ile ortaya çıktı. 1983 yılından itibaren dünya genelinde kutlanan bu özel ve anlamlı gün ve Türkiye’de 15-21 Mart tarihleri arasında kutlanan Tüketiciyi Koruma Haftası ile ilgili detaylı bilgiler…
Dünya Tüketici Hakları Günü
(World Consumer Rights Day)
15 Mart tarihi, 1983’ten beri Dünya Tüketici Hakları Günü olarak kutlanmaktadır. Bu, her yıl tüm tüketicilerin temel haklarına dikkat çekmek, onların ihtiyaçlarına saygı duymak ve onları korumak için bir fırsattır. Aynı zamanda, tüketici haklarına zarar veren, haksız ticari uygulamalara ve sosyal eşitsizliğe dikkat çekmek amacıyla oluşturulmuştur.
2024 Teması
Her 15 Mart tüketici hareketi, küresel olarak tüketicilerin karşı karşıya olduğu acil bir sorunu vurgulamak için birleşir.
Dünya Tüketici Hakları Günü’nün teması “Temiz Enerji Geçişleri Yoluyla Tüketicileri Güçlendirmek” (Empowering Consumers Through Clean Energy Transitions) olarak belirlendi.
Bu yıl 100 ülkede 200 tüketici grubu olan Uluslararası Tüketiciler Üyeliği, 15 Mart’ta Dünya Tüketici Hakları Günü’nü (WCRD) kutlayarak tüketici hakları, tüketicinin korunması ve güçlendirilmesi konularında küresel farkındalığı artırıyor. Consumers International, 100’den fazla ülkede 200 tüketici hakları savunucusu üyesiyle bu küresel işbirliği gününü koordine etmekten gurur ve ayrıcalık duyuyor.
Bugün Mısır’daki COP27’de dünya liderleri enerji sektöründe adil bir geçiş sağlamaya odaklanıyor. Bunu desteklemek için, WCRD teması: Temiz Enerji Geçişleriyle Tüketicileri Güçlendirmek olarak belirlendi.
Bir nesildeki en büyük yaşam maliyeti krizinin ortasında ve enerji dünyası tedarik ve iklim sorunlarına büyük ölçüde yanıt verirken, tüketiciler için adil bir geçiş sağlama konusunda daha kat edilmesi gereken uzun bir yol var.
Dünya çapındaki tüketici grupları için üyelik organizasyonu olan Küresel tüketici savunuculuğu hareketi (Consumers International), her yerdeki tüketiciler için adil dijital finans çağrısı yapıyor. Hareket, kapsayıcı, güvenli, veri korumalı, özel ve sürdürülebilir dijital finans için tüketici merkezli yeni içgörüler ve kampanyalar üretiyor.
Dünya Tüketiciler Günü Amacı
Tüketici haklarını korumak amacıyla kutlanan 15 Mart Dünya Tüketiciler Günü’nde tüketim sorunlarına da dikkat çekilir. Bu gün, tüketici hakları ve ihtiyaçları konusunda küresel farkındalık oluşturmak için her yıl 15 Mart’ta kutlanmaktadır.
Her yıl, Uluslararası Tüketici Birlikleri Örgütü tarafından bir konu ve tema belirlenerek, dünya genelinde yaşanan aksaklık ve sorunlarda uluslararası kamuoyunun dikkatini çekmek amaçlanmaktadır.
Tarihçesi
Uluslararası Tüketici Birlikleri Örgütü (International Organisation of Consumers Unions – IOCU) ilk olarak 1960 yılında sınır ötesi kampanyalar oluşturmak ve bilgi paylaşmak isteyen ulusal tüketici örgütleri tarafından (IOCU) olarak kuruldu.
Günün oluşturulmasında, 15 Mart 1962’de ABD Kongresi’ne tüketici hakları konusunu resmen ele aldığı özel bir mesaj gönderen Başkan John F Kennedy’den esinlenmiştir. John F Kennedy, tüketici haklarıyla ilgili konuyu gündeme alan ilk dünya lideriydi. Tüketici hareketi o tarihi ilk olarak 1983’te işaretledi ve şimdi her yıl önemli konular ve kampanyalar üzerine eylemi harekete geçirmek için günü kullanıyor.
15 Mart tarihinin seçilmesinin nedeni ise ABD Başkanı John Fitzgerald Kennedy’nin 15 Mart 1962’de ABD Kongresi’nde ilk kez dört temel tüketici hakkını formüle ettiği konuşmasıdır.
- Güvenlik hakkı,
- Bilgilendirilme hakkı,
- Seçme hakkı,
- Duyulma hakkı.
Bu konuşmada, dönemin ABD Başkanı John F. Kennedy şunları söylemişti:
“Tüketiciler tanımı gereği hepimizi içerir. Tüketiciler, neredeyse tüm kamu ve özel ekonomik kararları etkileyen ve bunlardan etkilenen en büyük ekonomik gruptur. Yine de görüşleri çoğu zaman duyulmayan tek önemli gruptur.”
O dönemde Uluslararası Tüketici Birlikleri Örgütü için çalışan tüketici hakları aktivisti Anwar Fazal, daha sonra bu tarihe işaret ederek ‘Dünya Tüketici Hakları Günü’nün kutlanmasını önerdi ve 15 Mart 1983’te tüketici örgütleri, tüketicilerin temel haklarını teşvik etmek için bu tarihi gözlemlemeye başladılar.
Dünya Tüketici Hakları Günü, 1960 yılında kurulan ve tüketiciler için bağımsız ve etkili bir ses olarak hizmet veren küresel bir tüketici organizasyonları federasyonu olan Uluslararası Tüketici Birlikleri Örgütü tarafından düzenlenmektedir.
Birleşmiş Milletler ise 1985 yılında aldığı bir karar ile bu konuşmanın yapıldığı tarihi, yani 15 Martı Dünya Tüketici Hakları Günü ilan ederek resmileştirdi. Ülkemizde ise Dünya Tüketiciler Günü adıyla kutlanmaktadır. Uluslararası tüketici örgütleri de bu günü her yıl kutlamaya devam ediyor. Günümüzde Uluslararası Tüketici Örgütü’nün Dünyanın 105 ülkesinde üyesi bulunmaktadır.
Plastik Kirliliğiyle Mücadele
Plastik, günlük hayatımızda oldukça faydalı bir metaryel olsa da ancak plastiklerin, özellikle de tek kullanımlık plastiklerin tüketimi ve üretimi sürdürülemez hale gelmiştir. Yapılan araştırmalara göre politika ve davranışta önemli yenilikler ve değişiklikler olmadıkça plastik malzemelerin okyanusa akışının 2040 yılına kadar üç katına çıkacağını tahmin ediliyor…
Bu tahmine göre
- 2050 yılına kadar okyanuslarda balıktan daha fazla plastik olacak,
- Her yıl 100.000 deniz memelisi ve kaplumbağası ve 1 milyon deniz kuşu denizdeki plastik kirliliği nedeniyle ölüyor,
- Her yıl okyanuslara 8 milyon ton plastik giriyor,
- Tek kullanımlık plastikler her yıl üretilen plastiğin % 50’sini oluşturuyor,
- Üretilen tüm plastiklerin yarısı son 15 yılda üretilmiş,
- Üretilen plastiğin % 40’ı ambalaj olup tek kullanımdan sonra atılmaktadır.
Bu nedenle, tüketiciler plastik kirliliği konusunda giderek daha fazla endişe duyuyor ve davranışlarını buna adapte ediyor.
Tüketici nedir?
Günlük olarak satın aldığımız bariz ihtiyaçlardan, cep telefonlarını kullanarak dünyayla nasıl bağlantı kurduğumuza veya işe gidip gelme şeklimize kadar hepimiz tüketiciyiz. Her gün ve hayatımızın her alanında tüketiyoruz.
Tüketici hakları ve ihtiyaçları önemli mi?
Temel inancımız, tüm insanların güvenli mallara ve kaliteli hizmetlere erişme, adil muamele görme ve işler ters giderse etkili çözümler sunma hakkına sahip olmasıdır.
Bu, yeni bir araba almak için iyi bir anlaşma yaptığınızdan daha fazlasıdır. Yemek, barınak ve güvenli içme suyu dahil olmak üzere yaşamamız gereken temel şeylere erişim hakkımızla ilgilidir. Bu, yeni televizyonunuzun üç ay sonra bozulmayacağından, arabanızın sizi güvende tutacak özelliklere ve teknolojiye sahip olduğundan ve şirketlerinin çevrimiçi olarak sizin hakkınızda topladığı verilerin kaybolmadığından veya çalınmadığından emin olmaya kadar birçok şeyi kapsar.
Bazen tüketici haklarımıza erişim, yaşamla ölüm arasındaki fark olabilir. Ve birçok ülkede bu hakları gerçekleştirme hedefi hala çok uzak.
8 Temel Tüketici Hakkı
Tarihte ilk kez 15 Mart 1962’de bir politikacı, Başkan John F. Kennedy, ABD Kongresine tüketici haklarını savundu. Takip eden yıllarda, uluslararası tüketici hareketi bu vizyonu sekiz temel tüketici hakkına dönüştürdü. Bu haklar şimdi, Tüketici Fedarasyonları ve Vakıfları gibi tüketici örgütleri tarafından yürütülen işlerin çoğunu tanımlıyor.
Sekiz tüketici hakları şunlardır:
- Temel ihtiyaçların karşılanması hakkı; yeterli yiyecek, giyecek, barınma, sağlık hizmetleri, eğitim, kamu hizmetleri, su ve sanitasyon gibi temel, temel mal ve hizmetlere erişim.
- Güvenlik hakkı; sağlık veya yaşam için tehlikeli olan ürünlere, üretim süreçlerine ve hizmetlere karşı korunma hakkı.
- Bilgilendirme hakkı; bilinçli bir seçim yapmak için gereken gerçeklere sahip olmak ve dürüst olmayan veya yanıltıcı reklam ve etiketlemelere karşı korunmak.
- Seçme hakkı; tatmin edici kalite güvencesi ile rekabetçi fiyatlarla sunulan bir dizi ürün ve hizmet arasından seçim yapabilme.
- Temsil Edilme (Sesini Duyurma) Hakkı; hükümet politikasının oluşturulması ve uygulanmasında ve ürün ve hizmetlerin geliştirilmesinde tüketici çıkarlarının temsil edilmesi.
- Tazmin Edilme Hakkı veya Düzeltme hakkı; yanlış beyan, kalitesiz mallar veya yetersiz hizmetler için tazminat dahil olmak üzere adil taleplerin adil bir şekilde çözümlenmesi.
- Tüketici eğitimi hakkı; temel tüketici haklarının ve sorumluluklarının ve bunlara nasıl davranılacağının bilincinde olarak mallar ve hizmetler hakkında bilgili ve kendinden emin seçimler yapmak için gereken bilgi ve becerileri edinme.
- Sağlıklı bir çevre hakkı; bugünkü ve gelecek nesillerin refahını tehdit etmeyen bir ortamda yaşama ve çalışma.
Türk Tüketici Hakları Derneği
Türkiye’de faaliyet gösteren ve Ocak 1991 yılında kurulan Türk Tüketici Hakları Derneği, temelde gönüllü organizasyon emekliler, hükümet yetkilileri, işçilerin, mühendislerin, avukatların ve ev kadınları oluşur. Bağımsız, kar amacı gütmeyen, sivil toplum kuruluşudur. Merkez ofisi Ankara’da olmasına rağmen Tüketici Hakları Derneği 43 yerel şubeye ve 13.000 üyeye sahiptir.
Türkiye’de 15 Mart gününün içinde bulunduğu hafta her yıl, Tüketiciyi Koruma Haftası olarak kutlanmaktadır.
Görüş
“Dünya COVID-19’dan sonra yeniden inşa edilirken, ekonomimizi yeniden inşa etmeye odaklanmalıyız, ancak bunu Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini karşılayacak şekilde yapmaya çalışmalıyız. İnsanlar, iş dünyası ve gezegen için çalışmak üzere sistemleri değiştirmek ve yeniden inşa etmek için eşsiz bir fırsata sahibiz. Dünyanın en büyük zorluklarına sürdürülebilir çözümleri hızlandırmak, bu küresel krizin üstesinden gelmek için çözümler sunmak üzere plastik altyapısının tüm alanlarında kendini adamış, yenilikçi ve hırslı insanları bir araya getirmemiz gerekiyor.
Tüketiciler plastiklerin çevre üzerindeki etkisinin giderek daha fazla farkına varıyor, ancak hâlâ plastikler hakkında sağlanan bilgiler her zaman net ve eyleme dönüştürülebilir değil. Eylem için küresel öneriler, işletmeleri, kurumları ve politika yapıcıları tüketicilerin sürdürülebilir seçimler yapmasını sağlamak için destekleyecektir.”
Helena Leurent – Consumers International Genel Müdür
Bu yazılar da ilginizi çekebilir;
- Dünya Adil Ticaret Günü
- 10 Temmuz Dünya Hukuk Günü
- Dünya Sağlık Günü
- Ücretsiz Kargo Günü
- Alışveriş Arabası Günü
- 19 Mart Dünya Uyku Günü
- 22 Mart Dünya Su Günü
- 21 Mart İlkbahar Ekinoksu ve Özellikleri
- Mart Ayı Önemli Günler ve Haftalar
