Dünya Mülteciler Günü ne demek? Nasıl ortaya çıktı? Dünya Mülteciler Gününün önemi ve amacı nedir? Mülteci ne demek? Göçmen ne demek? Türkiye’de kaç mülteci var? Mülteciler Gününün Kısa tarihçesi ve dünya genelinde ortak etkinlikleri hakkında genel bilgiler…
Her yıl 20 Haziran günü Dünya Mülteci Günü olarak kutlanmaktadır. Peki Dünya Mülteci Günü nedir? 2024 Dünya Mülteciler Günü (World Refugee Day) teması belli oldu mu? Türkiye’deki mülteci sayısı kaç? Mülteci ve göçmen arasındaki fark nedir? Dünya Mülteciler Günü ilk ne zaman kutlandı?
Dünyada en fazla mülteciye ev sahipliği yapan ülkeyiz. Dünyada en çok mülteciyi son 10 yıldır Türkiye barındırıyor… 20 Haziran tarihinde dünya genelindeki mültecilerin yaşadıklarına ve durumuna dikkat çekmek amacıyla kutlanan uluslararası gün olan Dünya Mülteci Günü hakkında bilinmesi gerekenler…
Dünya Mülteci Günü
Her yıl 20 Haziran tarihinde Birleşmiş Milletler himayesinde, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği UNHCR ve dünya genelinde bir çok ülke ve çok sayıda sivil toplum örgütü Dünya Mülteci Günü kapsamında etkinlikler düzenliyor. Savaş, siyasi ve ekonomik durum ya da zulüm sebebiyle evlerinden olan mültecilerin durumuna dikkat çekiliyor.
Dünya, rekor düzeyde yerinden edilmenin en yüksek seviyelerine tanık oluyor. 2018’in sonunda dünya çapında benzeri görülmemiş 70,8 milyon insan çatışma ve zulüm nedeniyle evinden ayrılmak zorunda kaldı. Bunların arasında, yarısından fazlası 18 yaşın altında olan yaklaşık 30 milyon mülteci var. Ayrıca milyonlarca vatansız insan, vatandaşlığı ve eğitim, sağlık, istihdam ve hareket özgürlüğü gibi temel haklara erişimi reddedilen kişiler var.
Her yıl 20 Haziran’da kutlanan Mülteciler Günü, çatışma veya zulümden kaçmak için ülkelerinden kaçmak zorunda kalan insanların gücünü ve cesaretini kutlar. Dünya Mülteciler Günü, içinde bulundukları kötü duruma empati ve anlayış kazandırmak ve hayatlarını yeniden inşa etme konusundaki dirençlerini tanımak için bir fırsattır.
Mülteciler seçimle değil zorla yerinden ediliyor. Rusya’nın saldırganlığı şimdiden 7,7 milyondan fazla insanı Ukrayna’yı terk etmeye zorladı. Bugün Dünya Mülteciler Günü, her zaman dünyadaki tüm mültecilerin ve en savunmasızların yanında durmanın bir hatırlatıcısıdır.
Mülteci Ne Demek?
Arapça kökenli bir sözcük olan mülteci kelimesi, Türk Dil Kurumu (TDK) Güncel Sözlükteki karşılığı sığınmacı olarak geçmektedir. Arapça köken olarak iltica kelimesi anlamındaki Sığınmacı sözcüğüyse TDK Büyük Türkçe Sözlükte “Başka bir ülkeye veya yere sığınmış olan kişi, sığınık, mülteci; Yabancı bir ülkede iltica etmeden önce belirli bir süre kalan kimse” şeklinde açıklanmaktadır.
Mülteci veya sığınmacı; dini, milliyeti, belirli bir toplumsal gruba üyeliği veya siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm gören veya göreceği korkusu ve endişesi taşıyan, bu sebeple ülkesinden ayrılan/ayrılmak zorunda bırakılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen veya dönmek istemeyen, iltica ettiği ülke tarafından endişeleri haklı bulunan kişi veya kişilerdir. Dolayısıyla Mültecilik, hukuki bir statüdür.
Göçmen ya da muhacir, bir ülkeden başka bir ülkeye yerleşmek amacıyla göç eden kişidir. Hukuki olarak göçmen veya göçmenler, en az iki ülkeyi ilgilendirmektedir. Biri bırakılan ülkedir, öteki yerleşilen ülkedir. Göçmenlerin, iki ülke arasında başka ülkeleri dolaşmalarına transmigration denir. Yerleşme niyeti olmadan böyle ülkelerde bulunanlara transit göçmen denilmektedir.
Dünya Mülteciler Günü Tarihçesi
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 4 Aralık 2000’de yaptığı toplantıda, 2001 yılı itibariyle her yıl 20 Nisan tarihinde Dünya Mülteci Günü düzenlenmesine karar verildi. Düzenlenen kurulda, 2001 yılının 1951’de imzalanan Mültecilerin Statüsüne İlişkin Sözleşme’nin 50. yılı olduğu notu düşüldü.
- 2001 yılında ilk kez kutlanmış ve kutlamalara Amerikalı aktris Angelina Jolie de katılmıştır.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), II. Dünya Savaşı sonrasında evlerinden kaçan veya evlerini kaybetmiş milyonlarca Avrupalı mülteciye yardım etmek amacıyla 1950 yılında kurulmuştur.
Dünya Mülteciler Günü Teması
2001’den bu yana her yıl 20 Haziran’da çeşitli etkinliklerin düzenlendiği Dünya Mülteciler Günü, her yıl farklı bir tema altında gerçekleştiriliyor.
Bu gün için 2023 yılı teması Birleşmiş Milletler tarafından “Evden uzakta umut” (hope away from home) olarak belirlenmiştir.
Bu yıl Dünya Mülteciler Günü, kapsayıcılığın gücüne ve mülteciler için çözümlere odaklanıyor.
Evden uzakta umut. Mültecilerin her zaman dahil olduğu bir dünya.
Mültecileri çatışma ve zulümden kaçtıktan sonra güven içinde buldukları topluluklara dahil etmek, onların yaşamlarına yeniden başlamalarını desteklemenin ve onlara ev sahipliği yapan ülkelere katkıda bulunmalarını sağlamanın en etkili yoludur.
Kim olurlarsa olsunlar, kaçmak zorunda kalan insanlara onurlu bir şekilde davranılmalıdır. Kim olduklarına veya neye inandıklarına bakılmaksızın herkes koruma talep edebilir. Pazarlık edilemez: güvenlik aramak bir insan hakkıdır.
Nereden gelirlerse gelsinler, kaçmak zorunda kalan insanlar hoş karşılanmalıdır. Mülteciler dünyanın her yerinden geliyor. Zarar görmemek için uçağa, tekneye binebilir veya yürüyerek seyahat edebilirler. Evrensel kalan şey, güvenlik arama hakkıdır.
İnsanlar kaçmaya zorlandıklarında korunma hakları vardır. Tehdit ne olursa olsun – savaş, şiddet, zulüm – herkes korunmayı hak ediyor. Herkesin güvende olma hakkı vardır.
20 Haziran Dünya Mülteci Günü Ortak Etkinliği
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) tarafından Haziran 2016 yılında #WithRefugees inisiyatifi ile başlatılan dilekçe uygulaması hükümetlere, mülteciler için adil bir şekilde çalışmaları yönünde çağrıda bulunması bakımından oldukça önemli bir uygulamadır.
Bu uygulama; zorla yerinden edilen halklar için hükümetlerin harekete geçmesini ve insanların söz konusu halklar ile dayanışma içinde olmalarını teşvik etmektedir. Bahse konu Dilekçe, hükümetten şunları talep etmektedir:
- Her mülteci çocuğa eğitim hakkını gerçekleştirme imkanının sağlanması,
- Her mülteci aileye yaşamlarını sürdürmeleri için güvenli bir yerin temin edilmesi.
- Her mülteci bireye kendi toplumlarına olumlu katkıda bulunması için, kendisine uygun iş fırsatının sunulması ve yeni beceriler edinmesinin sağlanması.
Türkiye’de ne kadar Mülteci yaşıyor?
Türkiye’de kayıt altına alınmış geçici koruma statüsündeki Suriyeli sayısı 26 Mayıs 2022 tarihi itibarıyla bir önceki aya göre 1.267 kişi artarak toplam 3 milyon 763 bin 652 kişi oldu. Suriyeli sayısı yılbaşından bu yana 26 bin 283 kişi arttı.
26 Mayıs 2022 tarihi itibarıyla şehirlerde yaşayan Suriyeli sayısı 3 milyon 713 bin 301 kişi, kamplarda veya geçici barınma merkezlerinde kalan Suriyelilerin sayısı 50 bin 351 kişi olarak açıklandı. Buna göre Suriyelilerin %98,7’si şehirlerde yaşıyor.
Uluslararası Göç Örgütü (IOM) tarafından yayımlanan rapora göre Türkiye en fazla mülteci ve göçmene ev sahipliği yapan ülke konumundadır. 2021 resmi verilerine göre Türkiye’de 3 milyon 737 bin Suriyeli göçmen olduğu belirtilmesine rağmen bazı verilerde bu rakamın üç katı olduğu belirtilmektedir.
Türkiye, Suriyeli mültecinin yanı sıra 320.000 kadar diğer uyruklardan Birleşmiş Milletler Göç Örgütü’nün ilgi alanına giren kişiye de ev sahipliği yapmaktadır.
Birleşmiş Milletler UNHCR raporuna göre nüfusuna oranla en çok mülteci kabul eden ülke ise Lübnan. Bu klasmanda Lübnan’ı Ürdün ve Türkiye izliyor.
Türkiye aynı zamanda 83 bin 800 başvuruyla dünya çapında en çok yeni sığınma başvurusu yapılan 5. ülke konumunda.
BM Raporu: Küresel Yerinden edilme 100 milyonu aştı
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), zorla yerinden edilmiş insan sayısının ilk defa 100 milyonu aştığını açıkladı.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) tarafından 20 Haziran Dünya Mülteciler Günü öncesinde yayımlanan yıllık Küresel Eğilimler raporuna göre, 2021 yılı sonu itibarıyla savaş, şiddet, zulüm ve insan hakları suistimalleri nedeniyle yerinden edilmiş insanların sayısı bir önceki yıla göre yüzde 8 artarak ve 10 yıl önceki sayının iki katını aşarak 89,3 milyona ulaştı.
BMMYK verilerine göre, dünyada yerinden edilenlerin sayısı Mayıs 2022 itibarıyla 100 milyonu aştı. Bu sayı İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en yüksek seviyeye olarak kayıtlara geçti.
3 milyon 800 bin sığınmacının bulunduğu Türkiye, dünyada sığınmacıların sayısının en yüksek olduğu ülke konumunda olmaya devam ediyor.
UNHCR 2021 Küresel Eğilimler Raporu’ndan önemli veriler
Mayıs 2022’ye kadar dünya çapında 100 milyondan fazla insan zulüm, çatışma, şiddet, insan hakları ihlalleri veya kamu düzenini ciddi şekilde bozan olaylar nedeniyle zorla yerinden edildi.
Yaklaşık 3,8 milyon mülteciye ev sahipliği yapan Türkiye, dünyanın en kalabalık nüfusu olurken, onu Uganda (1,5 milyon), Pakistan (1,5 milyon) ve Almanya (1,3 milyon) izliyor.
- 53,2 milyon ülke içinde yerinden edilmiş insan
- 4.6 milyon sığınmacı
- 4,4 milyon Venezuelalı yurt dışına kaçtı
- Kolombiya, yurt dışında yerinden edilmiş 1,8 milyon Venezuelalıya ev sahipliği yapıyor.
En çok kişiyi ağırlayan ülke Türkiye
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi, yerinden edilmiş insan sayısının 100 milyonu aşmasını değerlendirdiği konuşmasında, verilerin uluslararası bir “uyanma çağrısı” niteliğinde olduğunu söyledi. Grandi, dünyanın dört bir yanında zorla yerinden edilmelerin nedeninin tespit edilmesi gerektiğini belirtti.
Dünyada en fazla mülteci Suriye’den ve en çok kişiyi ağırlayan ülke Türkiye oldu. Mülteci sayısı 2021 yılında 27,1 milyona yükseldi. Uganda, Çad, Sudan ve diğer ülkelere varışların sayısı arttı. Mültecilerin çoğuna, bir kez daha, kısıtlı kaynaklara sahip komşu ülkeler ev sahipliği yaptı. Sığınmacı sayısı ise yüzde 11 artarak 4,6 milyona ulaştı.
Suriye, dünyanın en büyük mülteci nüfusuna sahip ülke olmayı sürdürüyor. Dünya genelinde en çok yerinden edilmiş insanı ağırlayan ülkeler ise Türkiye, Kolombiya ve Uganda olarak listeleniyor.
Dünya Mülteciler Günü Ne Zaman, Hangi Gün?
Dünya Mülteciler Günü, mültecileri onurlandırmak ve küresel anlamda karşılaştıkları sorunları ele almak, çözüm bulmak için BM tarafından oluşturulan uluslararası bir gündür. Her yıl 20 Haziran’da düzenlenir ve Birleşmiş Milletler yaptığı açıklamayla bu yıl Dünya Mülteciler Günü’nde Türkiye’nin gücünü ve cesaretini kutluyor…
- 2023 – 20 Haziran Salı
- 2024 – 20 Haziran Perşembe
- 2025 – 20 Haziran Cuma
- 2026 – 20 Haziran Cumartesi
Dünya çapında böylesine büyük bir kriz karşısında çaresiz hissetmek kolaydır, ancak küçük adımlar atmak bir fark yaratmaya yardımcı olabilir. Dünya Mülteciler Günü, hepimizi yardım etmek için neler yapabileceğimiz konusunda yaratıcı düşünmeye teşvik eder. Ayrıca bu günü kutlayan herkesi kendi topluluklarında yaşayan mültecilere daha iyi komşu olmak ve genel olarak daha şefkatli dünya vatandaşları olmak için motive eder.
Bu yazılarda ilginizi çekebilir;
- Haziran Ayı Belirli Günler ve Haftalar
- Uluslararası Göçmenler Günü
- Dünya İnsani Yardım Günü
- İnsan Hakları Günü
- Uluslararası İnsani Dayanışma Günü
- Babalar Günü Ne Zaman? Anlamı ve Tarihçesi
- 21 Haziran Dünya Müzik Günü
