30 Eylül Dünya Çeviri Günü 2024

30 Eylül Dünya Çeviri Günü nedir, ne zaman kutlanır? Uluslararası Dünya Çeviri Günü neden kutlanıyor? Dünya Çeviri Günü Teması 2024 ve tarihçesi nedir, nasıl ortaya çıktı, ilk ne zaman kutlandı? Neden 30 Eylül seçildi? Dünya Çeviri Günü neden önemlidir, amacı nedir?

Peki BM’nin kaç resmi dili var? Türkiye’nin resmî dili nedir? Dünya çapında en çok çevirisi yapılan kitaplar hangileridir?

Dünya Çeviri Günü

Tüm dünyadaki çevirmenlerin ve dil profesyonellerinin yorulmak bilmeyen çalışmalarını takdir etmek için 30 Eylül Uluslararası Çeviri Gününü kutluyoruz. Çeviri, tüm insanlığın ortak dilidir. Bir çevirmenin rolü, uluslararası çevrelerde üretken, olumlu ve net kişiler arası iletişimi sürdürmek için vazgeçilmezdir. Hassas belgeleri çevirmekten en sevdiğiniz şarkı sözlerine kadar, çevirmenler uluslararası barış anlaşmalarının ve küresel medya tüketiminin temelidir.

Çevirmenlerin olmadığı bir dünya hayal edebiliyor musunuz? En sevdiğiniz kitapları asla okuyamayacağınızı, yabancı sinema şaheserlerini anlayamayacağınızı veya o eksantrik Avrupa veya Asya dizilerinin tadını çıkaramayacağınızı hayal edin.

Çevirmenler toplumun vazgeçilmez bir parçasıdır ve ulusları bir araya getirmede, diyaloğu, anlayışı ve işbirliğini kolaylaştırmada, kişiler arası iletişime yardımcı olmada, açıklığı korumada ve uluslararası kamu söyleminde olumlu bir iklim ve üretkenliği sağlamada önemli bir rol oynarlar.

Çeviri alanı, bir edebi eserin çevirisi, profesyonel çeviri, yorumlama ve terminoloji gibi birçok alt dal içerir. Uluslararası Çeviri Günü, dünyanın her yerindeki dil profesyonellerinin çalışmalarını takdir etmeyi amaçlar.

Uluslararası Çeviri Günü (International Translation Day), dil uzmanlarının barışı koruma amacını ilerletme, insan haklarının teşviki ve sürdürülebilir kalkınma için ortak arayışa katkılarını onurlandırmaktadır.

Her yıl Dünya Çeviri Gününü profesyonel çeviri bilincini artırarak ve dillerin kaynaşmasının çeşitlilikten kaynaklanan birleşik bir dünyanın gücünü yansıttığının bilincinde olarak kutluyoruz.

Tarihçesi

Birleşmiş Milletler’in kuruluşundan (24 Ekim 1945) bu yana, çevirmenler 51 kurucu ulusun tümünü aynı sayfada bir araya getirmede büyük rol oynadılar. Bu nedenle BM, tüm uygarlıkların ve ilgili kültürlerin sürdürülebilir kalkınmanın çok önemli sağlayıcıları olduğunu kabul etmektedir.

BM, profesyonel çeviri işini bir sanat ve ticaret olarak kabul eder. Çevirmenler, Birleşmiş Milletler tüzüğünü destekler ve küresel takdiri hak eder.

1953 yılında Uluslararası Çevirmenler Federasyonu Uluslararası Çeviri Günü’nü başlattı. Birleşmiş Milletler, profesyonel çevirinin ulusları birbirine bağlamasının, barışa, anlayış, uzlaşı ve gelişmeye teşvik etmesinin rolünü vurgulayan bir yasa tasarısını kabul etmiştir.

24 Mayıs 2017 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda alınan kararla Uluslararası Çeviri Federasyonu tarafından 1953 yılından bu yana kutlanan 30 Eylül, 2017 yılında resmi olarak da Uluslararası Çeviri Günü olarak ilan etmiştir. Gün, dil uzmanlarının, dilsel olarak farklı uluslar arasında barışı, kalkınmayı ve dostluğu teşvik etmedeki rolünü onurlandırmaya adanmıştır.

Uluslararası Çevirmenler Federasyonu (International Federation of Translators), UNESCO ile operasyonel ilişkilerini sürdürmekte ve Uluslararası Çeviri Günü’nü teşvik etmektedir.

Neden 30 Eylül?

Birleşmiş Milletler tarafından 30 Eylül seçilmesinin nedeni çevirmenlerin koruyucu azizi olarak görülen, İncil’i Yeni Ahit’in Yunanca el yazmalarından Latince’ye çevirmesiyle tanınan Kuzeydoğu İtalya’dan bir rahip Aziz Jerome’un bayram günü olması sebebiyledir.

Aziz Jerome ayrıca İbranice İncil’in bazı kısımlarını Yunancaya çevirdi. İlirya soyundan geliyordu ve ana dili İlirya lehçesiydi. Okulda Latince öğrendi ve çalışmalarından ve seyahatlerinden öğrendiği Yunanca ve İbranice’yi akıcı bir şekilde biliyordu. Jerome, 30 Eylül 420’de Beytüllahim yakınlarında öldü.

• 10 Aralık 1948 tarihinde Birleşmiş Milletler, ırk, cinsiyet, dil veya din ne olursa olsun insan haklarına saygıyı teşvik eden evrensel insan hakları bildirgesi (İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi) kabul eder.
• 1991 yılında Uluslararası Çeviri Günü’nün ilk resmi kutlaması gerçekleştir.
• 2017 yılında ise 30 Eylül, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından Uluslararası Çeviri Günü olarak ilan edilmiştir.

Dünya Çeviri Günü Teması 

FIT’in kuruluşundan bu yana geçen bu 71. Yıldönümü yılı aynı zamanda bize FIT tarihini oluşturan pek çok yüzü kutlama şansı da veriyor. FIT, 1991’den bu yana Uluslararası Çeviri Günü kutlamaların temeli olarak yıllık bir tema oluşturuyor.

Uluslararası Çeviri Günü (International Translation Day), 35 yıldan uzun süredir kutlanan önemli bir tarih olmuştur ve FIT Konseyi kutlamalar için odak noktası olarak yıllık bir tema oluşturulur.

Uluslararası Çeviri Günü’nün 2024 yılı teması “Çeviri, korunmaya değer bir sanat” (Translation, an art worth protecting) olarak belirlendi. Uluslararası Çevirmenler Federasyonu tarafından organize edilen yıllık kutlama, dil engellerini ortadan kaldırarak ve büyük edebiyatın çok daha geniş çapta keyfini çıkarmasını sağlayarak dünyayı biraz daha küçük bir yer haline getirmeye çalışan çevirmenlerin çalışmalarını takdir etmek için bir fırsattır.

Çevirmenler onlarca yıldır teknolojiyle çalışıyorlar, bu yüzden geleceğin bu versiyonuna alışmak için zamanımız oldu ve tehlikede olan şey hakkında çok daha net bir vizyonumuz var. Yapay zekanın gelişmesi ve dijital alanın genişlemesiyle çeviri ve tercümanlığa olan ihtiyaç ortadan kalkmayacak. Göreceğimiz şey, yüksek dil becerisine sahip profesyonellerin önceliklendirilmesi olacak. ‘Düşük riskli’ iletişim için otomatik çeviri, toplumu günümüzün çok dilli ve çok kültürlü gerçekliğinin daha fazla farkına varmasını sağlıyor. Güven, doğruluk ve akıcılığın vazgeçilmez olduğu ‘yüksek riskli’ iletişim için yetenekli profesyonel tercümanların ve tercümanların olmazsa olmaz olduğu ortaya çıkması sadece zaman meselesi.

İnsan bağlantısı ve iletişimi her tam işlevli toplum için önemlidir ve bu nedenle çeviri de öyledir. BM kuruluşlarından ulusal hükümetlere ve üniversitelere kadar birçok kuruluşun, sorumlu kullanım ve tanıma ve olası zararların azaltılması etrafında AI uygulaması ve etiği konusunda politikalar getirdiğini belirtmek güven vericidir.

Çeviri, insan deneyiminin dünyasını ortaya çıkararak bize tanıdıklarımızın dışındaki kültürlere açılan bir pencere sağlar. İklim ve jeopolitik etkiler dünya çapında yankılanırken, aynı zamanda barış ve güvenliğe yönelik tehditlerin ele alınmasında, diplomasi ve çok taraflılık, sürdürülebilir kalkınma ve insani yardım, insan onuru ve insan hakları konularında da önemli bir rol oynuyor.

Yapılandırılmış dil kapasitesi benzersiz bir şekilde insanlar tarafından paylaşılır ve birbirimizle bilgi, fikir ve duyguları paylaşmak gibi iletişim kurma ihtiyacımızı karşılar. Gezegende binlerce dilin konuşulduğu bir ortamda etkili iletişim kuramama, işbirliği ve karşılıklı anlayış önünde büyük bir engel olabilir.

Dil aynı zamanda bize toplum ve refah için çok önemli olan ifade ve bağlantı kurma kapasitesini de verir.

Çevirmenler, hikayeler ve basit bir okuma eylemi aracılığıyla dünyanın farklı köşelerindeki insanları bir araya getirir. Edebi çeviri, kültür ve dil engellerini kaldırır, hikayenin ardındaki yüzü ortaya çıkarır, yazarın dilini konuşmasa bile okuyucuların kendilerini metinde yansıdığını görmelerine olanak tanır.

Çeviri aynı zamanda kültürel çeşitliliğin korunmasına ve kültürler arası anlayışın desteklenmesine de yardımcı olur. Edebiyat, sanat, müzik ve diğer kültürel eserleri farklı dilleri konuşan insanlar için erişilebilir hale getiren çeviri, insanların birbirlerinin kültürlerini takdir edip onlardan öğrenebilecekleri, daha bağlantılı ve çeşitlilik içeren bir dünya yaratılmasına yardımcı olur.

Her yazarın benzersiz bir sesi, başka kimsenin yaratamayacağı benzersiz bir hikayesi vardır ve yalnızca onlara aittir. Birbirinden çok farklı iki bilim adamı tarafından benzer bireysel bilimsel katkılar yapılabilir, ancak hiçbir iki yazar bir hikayeyi tamamen aynı şekilde anlatmaz. Yaratıcı ve bilişsel düşünce kapasitemiz, her katkının bireye özgü olduğu anlamına gelir. Eğer Shakespeare hiç yazmamış olsaydı, Hamlet, Desdemona, Romeo ve Juliet kolektif bilinçte var olmayacaktı. 

Temalar evrensel olsa da, kelimeler, karakterler ve her hikayenin kendine özgü olay örgüsü, hepimize hitap eden ortak deneyimin benzersiz bir ifadesidir. Her birimizin kendi hikayeleri var ve çeviri, dünya çapında yaşanan bireysel hikayeleri keşfederek her birimizin evrensel insan deneyimiyle bağlantı kurmasına olanak tanıyor.

Uluslararası Çevirmenler Federasyonu (FIT) ayrıca 2024 Uluslararası Çeviri Günü’nü kutlayan yıllık poster yarışmasını duyurdu. Uluslararası Çevirmenler Federasyonu (Fédération Internationale des Traducteurs) FIT’e göre yarışma, FIT üyesi olsun ya da olmasın, ödeme için poster tasarlayan tüm profesyonel tasarımcılara açıktır. Profesyonel çevirmenlerin engelsiz bir dünyayı teşvik etmedeki önemli rolüne övgüde bulunur, böylece kültürün korunmasına ve küresel anlayışın ve kalıcı barışın geliştirilmesine katkıda bulunur.

Çok dillilik, Birleşmiş Milletler’in temel değerlerinden biridir.

Kimlik, iletişim, sosyal entegrasyon, eğitim ve gelişim için karmaşık etkileri olan diller, insanlar ve gezegen için stratejik öneme sahiptir.

Dillerin kalkınmada kültürel çeşitliliğin ve kültürlerarası diyalogun aynı zamanda herkes için kaliteli eğitimin sağlanmasında ve işbirliğinin güçlendirilmesinde, kapsayıcı bilgi toplumları inşa etmede ve kültürel mirası korumada ve bilim ve teknolojinin faydalarını sürdürülebilir kalkınmaya uygulamak için siyasi iradeyi harekete geçirmede hayati bir rol oynadığına dair artan bir farkındalık vardır.

Halklar arasında uyumlu iletişimde önemli bir faktör olan çok dillilik, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından da Örgütün temel değeri olarak kabul edilmektedir. Hoşgörüyü teşvik ederek, çok dillilik, daha fazla etkinlik, daha iyi performans ve geliştirilmiş şeffaflığın yanı sıra, BM organizasyonlarına, çalışmalarına herkesin etkin ve artan katılımını sağlar.

BM’nin kaç resmi dili var?

Birleşmiş Milletler tercümanları, resmi dilleri istenen lehçeye çevirerek iletişim boşluğunu doldurur. Ayrıca sahada gerçek zamanlı çeviri hizmetleri sağlarlar ve hassas diplomatik bilgilerin işlenmesinden sorumludurlar.

1946’da beş Resmi Dil; İngilizce, Fransızca, Rusça, İspanyolca ve Çince, Birleşmiş Milletler’in resmi dilleri olarak kabul edilmiştir.

Bugün Birleşmiş Milletlerin altı resmi dili vardır: Arapça, Çince, Fransızca, İngilizce, Rusça ve İspanyolcadır.

“Çeviri olmasaydı, kendi ülkemin sınırlarıyla sınırlı kalırdım. Çevirmen benim en önemli müttefikim. Beni dünyayla tanıştırıyor.” – İtalyan yazar İtalo Calvino

Dünya Çeviri Günü Neden Önemlidir?

Her kültür küresel saygıyı hak eder. Kültürünüzün ve dilinizin küresel sahnede temsil edildiğini görmek onur vericidir. Çevirmenler, dünya liderlerini dillerini terk etmeye zorlamak yerine, ana dillerini onurlandırmak için akıllarını ve çok dilli bilgeliklerini ödünç verirler.

Dil, zorlayıcı sorgulama uygulamalarından etkili görüşmeye geçişin anahtarıdır. Küresel barış, farklılıklarımızı bir kenara bırakıp ortak bir amaç için bir araya gelme yeteneklerimize dayanır. Çevirmenler iki farklı kültür ve dil arasında köprü vazifesi görür. Küresel sahnede dil bir engeldir. Yorulmak bilmeyen ve kıymeti gün geçtikçe artan tercümanlarımız sayesinde bunun üstesinden gelebiliriz.

Tercümanlık harika bir kariyer seçimi olabilir. Giderek küreselleşen bir dünyada, çevirmenler için tonlarca iş fırsatı var. Uluslararası seyahat fırsatlarının artması ve ticaret pazarlarının küreselleşmesi nedeniyle çevirmenlerin çalışmaları giderek artan bir öneme sahip olduğu görülmektedir. Kariyerinizde bir dönüm noktası arıyorsanız ve birden fazla dil konuşabiliyorsanız, çeviri sektörünün size ihtiyacı var.

2024 Dünya Çeviri Günü Ne Zaman?

Uluslararası Çeviri Günü her yıl 30 Eylül’de kutlanır. Bu gün, dil profesyonellerinin çalışmalarını takdir etmek için bir fırsat sunuyor. Aynı zamanda ulusları bir araya getirmede önemli bir rol oynar ve dünya barışını ve güvenliğini güçlendirir.

• 2024 – 30 Eylül Pazartesi
• 2025 – 30 Eylül Salı
• 2026 – 30 Eylül Çarşamba

“Tercüme olmasaydı sessizliğin içindeki şehirlerde yaşıyor olurduk.” – George Steiner

Hangi ülkelerin tek resmi dili vardır?

Yalnızca bir resmi dili olan ülkeler Arnavutluk, Fransa, Almanya ve Litvanya’dır. Türkiye Cumhuriyetinin devlet dili olan Türkçe aynı zamanda Türkiye’nin tek resmî dilidir.

Bu yazılar da ilginizi çekebilir;

• En Çok Dile Çevrilen Kitaplar
• Dünya Kitap Günü
• Dünya Arap Dili Günü
• 16 Ekim Sözlük Günü
• Uluslararası Okuryazarlık Günü
• 23 Ocak El Yazısı Günü
• Okuryazarlık Kavramı ve Türleri