Ayasofya kelime anlamı ve Sembolik Önemi

Ayasofya kelime anlamı nedir? 15 yüzyıldır ayakta duran dünyanın en eski ibadethanesi olarak Ayasofya ne demek ve adını nereden almıştır?

15 yüzyıl boyunca ayakta duran bu yapı sanat tarihi ve mimarlık dünyasının baş yapıtları arasında yer alır ve büyük kubbesiyle Bizans mimarisinin bir simgesi olmuştur.

Ayasofya kelime anlamı nedir?

Ayasofya adını nereden almıştır ve hangi anlama gelir?

Ayasofya adındaki “aya” sözcüğü “kutsal, azize”, “Sofya” kelimesi ise eski Yunanca’da “Bilgelik” anlamındaki “Sophos” sözcüğünden gelmektedir. Dolayısıyla “Ayasofya” adı “kutsal bilgelik” ya da “ilahî bilgelik” anlamına gelir. İngilizce adı ‘Hagia Sophia’dir.

Hristiyanlıkta mezhepler “kilise” olarak adlandırılırlar. Hristiyanlığın 3 ana mezhebi; Roma Katolik Kilisesi (1.2 milyar kişi), Protestan kiliseler (360 milyon) ve Ortodoks Kilisesi’dir (170 milyon)

Bugünkü Ayasofya, öncekilerden farklı bir mimari anlayışla aynı yerde inşa edilen üçüncü binadır.

Ayasofya Camii mimarı kimdir?

İmparator I. Justinianos’un emriyle Tralles’ten (Aydın) Anthemios ve Miletos’tan (Balat) Isidoros tarafından yaptırılmıştır. İnşaat 532 yılında başlamış ve beş yıl gibi kısa bir sürede tamamlanmış ve 537 yılında büyük bir törenle ibadete açılmıştır.

1453’de Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul’un fethettiğinde, imparatorluk camisine dönüştürülmüştür.

II. Mehmet (Fatih Sultan Mehmet) tarafından cami olarak hizmet vermeye başlayacak olan yapıya ahşap minare, büyük bir avize, Kıbleyi işaret eden mihrap, vaaz kürsüsü inşa edildi.

Rivayete göre II. Mehmet veya oğlu olan II. Beyazid, yapının güneydoğu köşesinde duran kırmızı minareyi inşa etti. Ancak inşa edilen ahşap minare uzun süre hayatta kalmadı.

II. Bayezid, caminin kuzeydoğu tarafındaki dar beyaz minareyi inşa etti. Batı tarafındaki iki özdeş minare muhtemelen 1500’lü yıllarda II. Selim veya III. Murad döneminde ünlü Osmanlı mimarı Sinan tarafından yaptırılmıştır.

Ayasofya Camii neden kapatıldı?

1453’de İstanbul’un fethiyle bir çok defa restore edilen ve cami olarak hizmet veren Ayasofya, Bakanlar Kurulu’nun 24 Kasım 1934 tarihli kararıyla müzeye çevrilmesi kararlaştırıldı. Ayasofya Camii, 1 Şubat 1935’te müze olarak ziyarete açıldı.

İstanbul’daki Ayasofya, UNESCO Dünya Mirası’nın bir parçasıdır. Yapımından sonra neredeyse binyıl boyunca, Hıristiyanlığın en büyük katedraliydi. Bizans dünyası için dini, politik ve sanatsal yaşamın merkezi olarak hizmet etti ve bize döneme ilişkin birçok faydalı bilimsel anlayış sağladı.

Ayasofya’nın bilinen 5 özelliği

1. Dünya’nın en eski katedralidir.
2. Yapıldığı dönemden itibaren yaklaşık 1000 yıl boyunca dünyanın en büyük katedrali ünvanına sahip olmuştur. Günümüzde yüz ölçümü bakımından 4. sırada gelmektedir.
3. Dünyada en hızlı şekilde yaklaşık 5 yılda inşa edilmiş katedralidir.
4. Dünya’nın en uzun süreyle, yaklaşık 1500 yıl ibadet yeri olmuş yapılarından biridir.
5. Kubbesi “Eski katedral” kubbeleri arasında çapı bakımından dördüncü büyük kubbe sayılmaktadır.

Ayasofya’nın Sembolik Önemi

‘Kilise, cami, müze’ üçgenindeki 15 asırlık tarih

İbadethane olarak yaklaşık 1500 yıl önce inşa edilen Ayasofya, tarihi boyunca manevi dünyanın olduğu kadar iktidar ve güç kavgalarında da anılan yapıtlardan biri oldu.

Rum Ortodoks Kilisesi’nin bir numaralı ibadethanesi olarak kabul gören Ayasofya, hükümdarların taht törenlerine de ev sahipliği yapmıştı.

Bizans İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet dönemine kadar İstanbul’a tanıklık eden mimari yapı, kilise-cami-müze üçgeninde yine tartışmaların odağına yerleşti.

Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethinin ardından Ayasofya, camiye dönüştürüldü. İnsan figürleri sıvayla kaplanırken bazı eserlere dokunulmadı ve kapatılan bölümlere İslami motifler yerleştirildi. Kubbede, İsa peygamberi resmettiği düşünülen görsel altın mozaiklerle kaplandı.

Osmanlı Devletinin başmimarı Mimar Sinan’ın 1570’lerde eklediği istinat duvarlarıyla Ayasofya ihtişamını korumayı başardı.

Danıştay Kararını Açıkladı 

Danıştay Ayasofya’nın ibadete açılmasıyla ilgili kararını 10 Temmuz 2020 tarihinde verdi.

2 Temmuz 2020 tarihinde Ayasofya’nın müzeye dönüştürülmesiyle ilgili 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararının iptali istemiyle Danıştay 10’uncu Dairesi’nde açılan davanın duruşması yapılmıştı.

10 Temmuz 2020 tarihi itibariyle Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal etti. Danıştayın gerekçesinde, Ayasofya’nın Fatih Sultan Mehmet Han Vakfı mülkiyetinde olduğu, cami olarak toplumun hizmetine sunulduğu belirtildi. Ayasofya’nın cami olarak kullanılmasının önü açıldı.

“24 TEMMUZ CUMA GÜNÜ AÇMAYI PLANLIYORUZ”

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılması kararı sonrası 10 Temmuz 2020’de saat 20:53’de ulusa sesleniş konuşmasında “Hazırlıkları süratle tamamlayarak 24 Temmuz 2020 Cuma günü, cuma namazı ile birlikte Ayasofya’yı ibadete açmayı planlıyoruz”

Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Tüm camilerimiz gibi Ayasofya’nın kapıları da yerli ve yabancı, Müslim ve gayrımüslim herkese sonuna kadar açık olacaktır.” ifadelerini kullandı.

“ÜCRETLİ GİRİŞ UYGULAMASINI KALDIRIYORUZ”

Müze statüsünden çıkmasıyla birlikte, Ayasofya Camiine ücretli giriş uygulamasını da kaldırılıyor. Tüm Camiler gibi Ayasofya’nın kapıları da, yerli ve yabancı, müslim ve gayrımüslim herkese sonuna kadar açık olacak.

Ayasofya Nerede?

İstanbul’un Fatih ilçesinde bulunan, komşusu Topkapi Sarayı Müzesi ile birlikte, yerli ve yabancı turistler tarafından İstanbul’da en çok ziyaret edilen mekanları arasında yer alan Ayasofya, İstanbul Avrupa yakasındadır.

Adres: Sultan Ahmet, Ayasofya Meydanı No: 1, 34122 Fatih / İstanbul

Müze statüsündeki Ayasofya Pazartesi günleri kapalı olan ve Haftanın 6 günü ziyarete açık olarak hizmet vermekteydi. 10 Temmuz 2020 tarihinde Cumhurbaşkanlığı tarafından alınan kararla Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılmasından sonra herkese ücretsiz olarak camii statüsünde açık olacak.

İlgili Diğer Konular

• Ayasofya Hakkında Genel Bilgi ve Tarihçesi
• Fatih’in Ayasofya için Bedduası (Ayasofya Vakfiyesi)