Nisap Miktarı Nedir, Nedir nasıl hesaplanır? Nisap ne anlama gelir? Diyanet Nisap miktarı değişti mi? Nisap miktarı mala sahip olmak ne demek? Nisap miktarı kaç gram altın ve kaç gram gümüş? 2025 Nisap Miktarı ne kadar? Dinen nisap miktarı nedir?
Nisap Miktarı Nedir?
Nisap miktarı, İslam dininde zekât ve fitre gibi mali ibadetlerin farz olması için belirlenen asgari zenginlik ölçüsüdür. Bu miktar, kişinin temel ihtiyaçlarının (barınma, giyim, yiyecek, borçlar vb.) dışında sahip olduğu mal varlığının belirli bir seviyeye ulaşması durumunda zekât vermesini gerektirir.
Nisap miktarı, Hz. Peygamber (s.a.v.) döneminde belirlenen ölçülere dayanır ve genellikle altın veya gümüş cinsinden ifade edilir. Günümüzde bu miktar, para veya ticari malların karşılığı olarak hesaplanır. Diyanet İşleri Başkanlığı, her yıl nisap miktarını güncel ekonomik şartlara göre açıklar.
Kelime Anlamı
Nisap kelimesi, Arapça kökenli olup “sınır, ölçü, alt limit” anlamına gelir. İslam’da özellikle zekât, fitre ve kurban ibadetleri için bir kişinin mali yükümlülüğünü belirleyen asgari servet miktarını ifade eder.
Yani, bir kişinin mal varlığı nisap miktarına ulaşmışsa ve belirli şartları taşıyorsa, dini yükümlülükleri yerine getirmesi gerekir. Eğer mal varlığı nisap miktarının altındaysa, o kişi zekât vermek veya kurban kesmekle yükümlü olmaz.
Günümüzde altın ve gümüş üzerinden hesaplanan nisap miktarı, ekonomik dalgalanmalara göre değişiklik gösterebilir.
Nisap Miktarı Örnekleri:
- Altın için nisap: 80,18 gram altın veya bu değerde para veya ticari mal.
- Gümüş için nisap: 595 gram gümüş veya bu değerde mal varlığı.
- Hayvanlar:
- 40 koyun veya keçi (küçükbaş)
- 30 sığır (büyükbaş:)
- 5 deve
Deve Zekâtı Hesaplaması
- 5 devesi olan kişi için zekât miktarı: 1 koyun veya keçi
- 10 deve → 2 koyun
- 15 deve → 3 koyun
- 20 deve → 4 koyun
Önemli Notlar:
- Zekât vermek için deve nisap miktarına (5 deve) ulaşmalı ve üzerinden bir yıl geçmelidir.
- Zekât olarak verilecek koyun veya keçinin en az 1 yaşında olması gerekir.
- Sonuç: Eğer 5 deveniz varsa, zekât olarak 1 koyun veya keçi vermeniz gerekir.
Klasik fıkıh kitaplarında 92 gram altın ölçüsü geçse de, Diyanet İşleri Yüksek Kurulu 80,18 gramı “fakirlerin lehine” standart olarak benimsemiştir. Bu, nisabın “azaltılması” değil, Hz. Peygamber dönemindeki 20 miskalin (80,18 gr) aslî ölçü olarak korunmasıdır.
Kişinin bu miktara ulaşan bir birikimi varsa ve üzerinden bir yıl geçmişse, zekât vermesi farz olur. Fitre içinse, kişinin temel ihtiyaçlarının dışında nisap miktarı kadar mal varlığına sahip olması gerekir.
Gümüşün zekât nisabında da, altın ve ticaret malı durumundaki tüm mallarda olduğu gibi, 24 ayar 80,18 gram altın değerinin ölçü alınması kararlaştırılmıştır.
Gümüşte nisap miktarı nedir?
İslam’da zekât yükümlülüğü için belirlenen nisap miktarı, gümüş için 200 dirhem olarak kabul edilir, bu da yaklaşık 595 gram gümüşe denk gelir.
Gümüşte nisap miktarı, İslami kaynaklarda 200 dirhem olarak belirlenmiştir. Bu ölçü günümüz ağırlık birimleriyle şu şekilde hesaplanır:
Temel Bilgiler
Nisap miktarı: 200 dirhem gümüş
Gram karşılığı:
- Hanefî mezhebine göre 612.36 gram
- Bazı kaynaklarda 672 gram olarak belirtilir (1 dirhem = 3.36 gram hesabıyla)
Önemli Detaylar
Gümüş zekâtında iki temel kural:
- Saf ağırlık 595 gramı geçmeli
- Sanat değeri/hurda değer farkı dikkate alınmalı:
Örnek: 1 kg antika gümüş eşya (6.000 TL değerinde) → Zekât = 6.000 TL / 40 = 150 TL
Güncel gümüş fiyatları zamanla değişebileceğinden, nisap miktarının TL karşılığını hesaplamak için güncel fiyatları kullanmak önemlidir. Örneğin, 3 Şubat 2025 tarihinde gram gümüşün fiyatı yaklaşık 36,27 TL olarak kaydedilmiştir.
Bu fiyat üzerinden hesaplama yapıldığında:
- 595 gram gümüş x 36,27 TL/gram = 21.580,65 TL
- Yani, gümüş nisap miktarının TL karşılığı yaklaşık 20.358,47 TL olmaktadır.
- 200 dirhem gümüş, yaklaşık 595 gram eder.
📌 Hesaplama Türü:
Dirhem, tarih boyunca farklı bölgelerde ve dönemlerde değişen bir ölçü birimi olduğu için farklı hesaplamalarla karşılaşmanız normaldir.
- Osmanlı’da 1 dirhem ≈ 3,207 gram iken, İslam fıkhında genellikle 2,975 gram kabul edilir.
Hanefi mezhebi ve diğer mezhepler arasında ufak ağırlık farkları olabilmektedir. Günümüzde İslam fıkhında yaygın olarak kabul edilen dirhem ağırlığı 2,975 gramdır.
- 1 dirhem ≈ 2,975 gram
- 200 dirhem × 2,975 gram = 595 gram
Bu miktar, İslam’da zekât ve mali ibadetler için belirlenen gümüş nisap miktarıdır.
Zekât veya nisap hesaplaması yapıyorsanız, en yaygın kabul gören 1 dirhem = 2,975 gram hesabını kullanmanız uygundur.
Altın Nisap Miktarı ile Karşılaştırma
Ancak, günümüzde gümüşün değeri altına göre daha düşük olduğu için, zekât nisabının belirlenmesinde altın nisap miktarı daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Altın için nisap miktarı 80,18 gram olup, bu da güncel fiyatlarla hesaplandığında daha yüksek bir meblağa tekabül eder.
Hesaplama Kriterleri
- Borç ve temel ihtiyaçlar (konut, giyim, beslenme) nisap hesaplamasına dahil edilmez.
- Malın “artıcı” (nemâ) özellikte olması ve üzerinden bir kameri yıl geçmesi şarttır.
- Kişinin akıl sağlığı yerinde ve ergenlik çağına ulaşmış olması gereklidir
Önemli Uygulama Detayları
- Nisap miktarına ulaşan kişi hem zekât vermekle yükümlü olur hem de sadaka alamaz.
- Ticari malların değeri altın üzerinden hesaplanırken, zekat oranı 1/40 (%2.5) olarak uygulanır.
- Bakmakla yükümlü olduğu kişilerin ihtiyaçları hesaplamaya dahil edilir.
Güncel nisap hesaplamaları için 80,18 gram altın karşılığı (yaklaşık 2025 yılında ~X TL) temel alınır ve bu değer Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yıllık olarak açıklanır.
Fitre ve nisap arasındaki farklar:
- Fitre (Fıtır Sadakası): Ramazan ayında, temel ihtiyaçlarını karşılayabilen her Müslüman’ın fakirlere vermesi gereken sadakadır. Miktarı, kişinin günlük temel gıda ihtiyacına göre belirlenir.
- Nisap: Zekât, kurban ve fitre gibi mali ibadetlerin gerekli olup olmadığını belirleyen asgari servet miktarıdır. Nisap miktarına ulaşan kişi, zekât vermekle yükümlü olur. Altın için 80.18 gram, gümüş için 595 gram olarak hesaplanır.
Özetle: Fitre, herkesin Ramazan’da verdiği sadakayken; nisap, zekât veya kurban gibi ibadetlerin gerekip gerekmediğini belirleyen mali sınırdır.
2025 Nisap Miktarı
Nisap miktarı genellikle 85 gram altın veya bunun karşılığı olan para ve ticaret malı olarak belirlenir. 2025 yılı için geçerli olan güncel nisap miktarı, altın fiyatlarına göre değişmektedir. Güncel değeri öğrenmek için güncel altın fiyatlarını kontrol etmek gerekir.
Nisap Miktarının Kullanım Alanları
- Zekât: Malı nisap miktarına ulaşan ve üzerinden bir yıl geçen kişiler zekât vermelidir.
- Kurban: Kurban Bayramı’nda kurban kesmek için de nisap miktarına ulaşan mal varlığına sahip olmak gerekir.
- Sadaka-i Fıtr (Fitre): Fitre vermek için nisap miktarına sahip olmak şart olmasa da maddi durumu iyi olanlar vermelidir.
Eğer güncel nisap miktarını öğrenmek istersen, güncel altın fiyatlarını kontrol ederek hesaplayabiliriz. 😊
Önemli Uygulama Kuralları
Hesaplama kriterleri:
- Temel ihtiyaçlar (konut, giyim, ulaşım) ve bir yıllık borçlar nisap dışında tutulur.
- Malın üzerinden bir kameri yıl (354 gün) geçmesi şarttır.
- Zekât oranı: %2,5 (1/40)
Örnek: 100.000 TL nisap sınırını aşan varlık → 2.500 TL zekât.
Ziynet eşyaları:
- Hanefî mezhebinde takılar nisaba dahil edilir.
- Şâfiî mezhebinde ise temel ihtiyaç sayıldığı için hariç tutulur.
Güncel Parasal Değer
Diyanet İşleri Başkanlığı, 2025 yılı için 80,18 gram altının TL karşılığını 258.658 TL olarak açıklamıştır. Bu rakam, altın piyasasındaki günlük fiyat dalgalanmalarına göre küçük değişiklikler gösterebilir.
Nisap İhlali Durumları
- Borçlu olma: 100.000 TL varlığı olan ancak 70.000 TL borcu bulunan kişi → Net 30.000 TL (nisap altı) → Zekât gerekmez.
- Yıllık geçme şartı: 1 Mart 2025’te nisaba ulaşan biri, zekâtını 1 Mart 2026’dan itibaren öder 4.
Nisap miktarı, İslami kaynaklarda sabit olmakla birlikte, altının parasal karşılığı yıllık olarak Diyanet tarafından güncellenir.
