1878 Kıbrıs Anlaşması: Kıbrıs’ın İngiltere’ye Devri

Kıbrıs Anlaşması nedir, ne zaman ve kimler tarafından imzalanmıştır? Osmanlı’nın Kaybettiği Ada Kıbrıs'ı hangi padişah İngiltere'ye verdi?

23 Şubat 2025

0 7 4 dakika okuma süresi

Kıbrıs Anlaşması nedir, ne zaman ve kimler tarafından imzalanmıştır? Osmanlı’nın Kaybettiği Ada Kıbrıs’ı hangi padişah İngiltere’ye verdi? Abdülhamit Kıbrısı sattı mı? İngiltere’nin Kıbrıs’ı ilhak etmesi hangi olayla olmuştur? Kıbrıs kaç yıl ingilizlerin elinde kaldı? 1878’de Kıbrıs İngilizlere mi satıldı? Kıbrıs Adası hangi şartla İngiltere’ye kiraya verildi? Osmanlı, Kıbrıs’ı neden İngiltere’ye verdi?

II. Abdülhamid ve Kıbrıs Meselesi: Osmanlı’nın Diplomatik Açmazı ve 1878 Kıbrıs Anlaşması’nı keşfedin: Kıbrıs’ın Osmanlı İmparatorluğu’ndan İngiltere’ye geçişinin perde arkası, anlaşmanın detayları ve adanın geleceği üzerindeki etkilerini öğrenin. Tarihi bir dönüm noktasına ışık tutuyoruz.

1878 Kıbrıs Anlaşması (Kıbrıs Mukavelesi) ve Osmanlı-İngiltere İlişkileri

4 Haziran 1878’de Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında yapılan Kıbrıs Anlaşması (Kıbrıs Mukavelesi), Osmanlı’nın Kıbrıs’ın yönetimini İngiltere’ye bırakmasını sağlayan gizli bir antlaşmadır. Bu anlaşma, Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) sonrasında Osmanlı’nın İngiltere’den diplomatik destek almak amacıyla yaptığı bir taviz olarak değerlendirilmiştir.

Kıbrıs’ın İngiltere’ye Devri (4 Haziran 1878):

Tarih: 4 Haziran 1878
Antlaşma: Kıbrıs Sözleşmesi (Cyprus Convention)
Taraflar: Osmanlı İmparatorluğu ve İngiltere

1878 Kıbrıs Anlaşması (Cyprus Convention), 4 Haziran 1878’de İngiltere’nin başkenti Londra’da imzalanmıştır.

Bu anlaşma, Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında gizli bir antlaşma olarak yapılmış ve Kıbrıs Adası’nın yönetiminin İngiltere’ye devredilmesini sağlamıştır. Anlaşma, Berlin Kongresi (13 Haziran – 13 Temmuz 1878) öncesinde Osmanlı’nın İngiltere’den diplomatik destek almasını amaçlıyordu.

Ancak, Osmanlı Kıbrıs’ın yalnızca yönetimini devretmiş olsa da, İngiltere 1914’te adayı tamamen ilhak etmiş ve Osmanlı Kıbrıs üzerindeki haklarını kaybetmiştir.

1878 Kıbrıs Anlaşmasının Arka Planı

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) Osmanlı Devleti için büyük bir yıkım oldu. Ruslar, Yeşilköy’e (Ayastefanos) kadar ilerleyerek Osmanlı’yı ağır bir yenilgiye uğrattı. Bu savaşın sonunda Osmanlı, Ayastefanos Antlaşması’nı (3 Mart 1878) imzalamak zorunda kaldı ve Balkanlar’daki birçok toprağını kaybetti.

Bu durum, İngiltere’yi tedirgin etti, çünkü Rusya’nın Osmanlı üzerindeki etkisi artıyordu. İngiltere, Osmanlı’nın toprak bütünlüğünü koruma bahanesiyle devreye girerek, Rusya’ya karşı Osmanlı’ya destek vermek için bir teklif sundu:

Osmanlı, Kıbrıs Adası’nı İngiltere’ye bırakacak, karşılığında İngiltere Osmanlı’ya Rus tehdidine karşı yardım edecekti.
İngiltere, Osmanlı’ya her yıl 92 bin Osmanlı altını ödeme yapmayı taahhüt etti.
Ancak ada hukuken Osmanlı toprağı olmaya devam etti ve Osmanlı padişahının hâlâ resmî olarak Kıbrıs üzerindeki egemenliği sürdü.

Bu teklifi kabul eden Osmanlı, 4 Haziran 1878’de “Kıbrıs Mukavelesi” olarak bilinen anlaşmayı imzaladı ve ada İngiliz yönetimine geçti.

Kıbrıs Anlaşmasının Maddeleri

Osmanlı, Kıbrıs’ın yönetimini geçici olarak İngiltere’ye bırakacaktır.
Kıbrıs resmî olarak Osmanlı toprağı sayılmaya devam edecektir.
İngiltere, her yıl Osmanlı’ya 92 bin Osmanlı altını ödeyecektir.
Eğer Rusya, Ayastefanos ve Berlin Antlaşmalarıyla Osmanlı’dan aldığı Kars, Ardahan ve Batum’u geri verirse, İngiltere de Kıbrıs’ı Osmanlı’ya iade edecektir.

92 mi, 98 altın karşılığımı?

Kaynaklarda Osmanlı’nın Kıbrıs için İngiltere’den aldığı yıllık ödeme genellikle 92 bin Osmanlı altını olarak geçmektedir. Ancak bazı kaynaklar 98 bin altın şeklinde de farklı rakamlar verebilmektedir.

Bu ödemenin temel amacı, Osmanlı’ya Kıbrıs’ın yönetimini devretme karşılığında bir tür kira bedeli ödenmesi idi. Ancak 1914’te İngiltere, Osmanlı’nın I. Dünya Savaşı’na Almanya’nın yanında girmesini bahane ederek Kıbrıs’ı resmen ilhak etti ve bu ödemeyi durdurdu.

Yani genel kabul gören rakam 92 bin Osmanlı altınıdır, ancak 98 bin altın iddiası da bazı kaynaklarda yer almaktadır.

İngiltere’nin Kıbrıs’ı Tamamen Ele Geçirmesi

İngiltere, 1878’de aldığı Kıbrıs’ın yönetimini zamanla güçlendirdi.
Osmanlı’nın adadaki hâkimiyeti sadece teorik olarak kaldı, pratikte Kıbrıs tamamen İngiltere tarafından yönetildi.
1914’te Osmanlı, I. Dünya Savaşı’nda Almanya’nın yanında İngiltere’ye karşı savaşa girince, İngiltere Kıbrıs’ı resmen ilhak etti.
1923’te Lozan Antlaşması ile Osmanlı (Türkiye), Kıbrıs üzerindeki tüm haklarını resmen kaybetti.
1960’ta Kıbrıs, İngiltere’nin kontrolünden çıkarak bağımsız bir devlet oldu.

1878 Kıbrıs Anlaşmasının Sonuçları

Osmanlı, İngiltere’nin desteğini almak için Kıbrıs’ı kaybetti.
İngiltere, Kıbrıs’ı bir daha Osmanlı’ya geri vermedi.
Osmanlı’nın İngiltere ile ittifak yapma çabası başarısız oldu, çünkü İngiltere Berlin Antlaşması’nda Osmanlı’ya beklenen desteği tam olarak vermedi.
Kıbrıs, Osmanlı’dan koparılan ilk büyük toprak parçalarından biri oldu.

Osmanlı-İngiltere ilişkileri zedelendi ve Osmanlı giderek Almanya’ya yaklaşmaya başladı, bu da ilerleyen yıllarda Osmanlı’yı I. Dünya Savaşı’na sürükledi.

98 Bin Altın Meselesi

İngiltere, Osmanlı’ya her yıl Kıbrıs için bir miktar ödeme yapmayı kabul etti.
Bu ödeme Kıbrıs’ın satılması anlamına gelmez, çünkü Osmanlı hâlâ Kıbrıs’ı hukuken kendi toprağı sayıyordu.
İngiltere, bu ödemeyi bir süre yaptı, ancak 1914’te Osmanlı’nın I. Dünya Savaşı’na Almanya safında girmesini bahane ederek Kıbrıs’ı tamamen ilhak etti.

Sonuç

1878 Kıbrıs Anlaşması, Osmanlı Devleti’nin zor durumda olduğu bir dönemde İngiltere’ye verdiği büyük bir tavizdir. Osmanlı, İngiltere’nin desteğini almayı umarken, Kıbrıs’ı tamamen kaybetmiş ve İngiltere’nin Osmanlı üzerindeki nüfuzu artmıştır.

Bu nedenle, “II. Abdülhamid Kıbrıs’ı İngiltere’ye sattı” ifadesi tarihî olarak doğru değildir. Daha doğru ifade, Osmanlı’nın Kıbrıs’ı 1878’de İngiltere’ye geçici olarak bırakmasıdır.

II. Abdülhamid, Kıbrıs’ı savaşta zor durumda olduğu için İngiltere’ye vermek zorunda kaldı. Ama bu, bir satış değil, geçici bir yönetim devriydi. Ancak İngiltere bu durumu kalıcı hale getirerek Kıbrıs’ı Osmanlı’dan tamamen kopardı.

Bu anlaşma, Osmanlı’nın zayıflayan diplomatik gücünü ve İngiltere’nin Doğu Akdeniz’deki stratejik çıkarlarını nasıl kullandığını gösteren önemli bir tarihi dönüm noktasıdır.

Kıbrıs’ın İngiliz Yönetiminde Geçirdiği Süre: 82 Yıl

Kıbrıs, İngiltere’nin kontrolüne 1878’de geçti ve 1960’a kadar İngiliz yönetiminde kaldı.

1878: Osmanlı, Kıbrıs Mukavelesi ile adanın yönetimini İngiltere’ye bıraktı.

1914: İngiltere, Osmanlı I. Dünya Savaşı’na girince Kıbrıs’ı tek taraflı olarak ilhak etti.
1923: Lozan Antlaşması ile Türkiye, Kıbrıs üzerindeki tüm haklarından resmen vazgeçti.
1925: İngiltere, Kıbrıs’ı resmen “Britanya Kraliyet Kolonisi” ilan etti.
1955-1959: Kıbrıslı Rumlar ve Türkler arasında bağımsızlık hareketleri başladı.
16 Ağustos 1960: Kıbrıs, İngiltere’den bağımsızlığını kazandı ve Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu.

📌 Sonuç: Kıbrıs, İngilizlerin elinde toplam 82 yıl (1878-1960) kaldı.

Kıbrıslılar İngiliz vatandaşı mıdır?

Kıbrıslılar, İngiliz yönetimi altında oldukları dönemde belirli haklara sahip olmuşlarsa da, her Kıbrıslı doğrudan İngiliz vatandaşı değildir. Ancak, bazı durumlarda İngiliz vatandaşlığı veya Birleşik Krallık ile bağlantılı özel statüler söz konusu olmuştur.

1960’ta bağımsızlığını kazanan Kıbrıs Cumhuriyeti, İngiliz Milletler Topluluğu’na (Commonwealth) üye oldu.
Bu nedenle Kıbrıs vatandaşları, İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth) vatandaşları statüsüne sahiptir.
İngiliz Milletler Topluluğu vatandaşı olmak, Kıbrıs vatandaşlarına bazı avantajlar sağlar, ancak doğrudan İngiliz vatandaşlığı vermez.

Bu yazılar da ilginizi çekebilir;