Biyografi Nedir? Biyografi Özellikleri Nelerdir?

Biyografi nedir? Biyografi özellikleri ve Biyografi yazımında nelere dikkat edilmelidir?  Türk Edebiyatında Biyografi veya yaşam öyküsü

Biyografi Nedir?

Belgelere dayalı olarak yazılan Biyografi türünün ilk örneğini eski Yunan’da Plutarkhos vermiştir. Biyografi türünün bizdeki ilk örnekleri Divan edebiyatında “tezkireler” olarak kabul edilebilir. Şair tezkirelerinde (şuara tezkireleri), şairlerin hayatları, yetenekleri hakkında bilgiler verilir.

Biyografi ya da yaşam öyküsü, bir insanın yaşamındaki olayların belirli bir sıraya göre anlatıldığı edebiyat türüdür.

Otobiyografi Nedir?

Kişinin kendi hayatını anlattığı yazılara otobiyografi denir.

Tezkire Nedir?

Divan edebiyatında şairlerin yaşam hikâyesini anlatan eserlere de tezkire denir.

Biyografi bir kişinin hayatının anlatıldığı yazılardır. Bunlarda amaç o kişiyi tüm yönleriyle hayatı, eseri, kişiliği, görüşleri vs. tanıtmaktır. Biyografi açık, sade bir dille anlatılan kişinin devrini, çevresini dikkate alarak yazılır. Divan edebiyatında şairleri anlatan bu tür eserlere tezkire denirdi. Tercüme‐i hal olarak da isimlendirilmiştir. Biyografiler kişilerin hayatını, çalışmalarını ve düşüncelerini anlatırlar. Birçok tanınmış, ünlü kişinin hayatını ve eserlerini konu edinen eserler bu adla anılır.

Bir biyografi yazısında konunun anlatılışında tarafsızlık, ifadede açıklık ve sadelik esastır. Çok eski bir tarihe sahip olan biyografi, her devirde önemli bir tür olmuştur.

Biyografisi hazırlanacak kişinin çevresini, yaşadığı devri, hayatını ayrıntılarına kadar araştırarak incelemek gerekir.

Yazar eğer kendi hayatını anlatmışsa yazıya otobiyografi denir. Çoğu zaman bunlarda sanatçı kendiyle beraber aile bireylerinden, çevreden, aile içi durumlardan da söz eder.

Otobiyografiler, üslup yönüyle anıya benzer; Anı; hayatı yazılan kişinin kendisi tarafından değil, onunla ilgili araştırma yapan, bilgi ve belgelere ulaşan veya onun yaşamına yakından tanıklık etmiş kişiler tarafından kaleme alınır.

Biyografinin özellikleri:

Biyografi nasıl olmalıdır? Biyografi hazırlamada dikkat edilmesi gereken özellikler

• Tarafsız ve gerçekçi olunmalıdır.
• Bilgi ve belgelere, kanıt, tanık ve örneklere dayandırılarak hazırlanan biyografiler sanat ve meslek alanındaki tarihçiler için önemli kaynaklardır.
• Kronolojik (zaman dizinsel) sıra izlenebilir.
• Biyografisi yazılan kişinin doğumu, aile çevresi, eğitim süreci, kişiliği, arkadaşlık ve akrabalık ilişkileri, sosyal yaşamı, aşkları, evliliği ve çocukları, alanındaki başarısına ulaşma süreci, ulusal ve uluslararası başarıları konu edilmelidir.
• Biyografilerde anlatılan kişinin özellikle hayatı, eserleri, kişiliği, görüşleri konu edilir.
• Kişinin önemi, değeri, benzerlerinden farkı belirtilerek hazırlanabilir.
• Söylenti ve dedikodulara, asılsız bilgilere yer verilmemelidir.
• Öznel bir tutum izlenmemelidir. Tarafsızlık korunarak biyografisi yazılan kişi aşırı yüceltme veya kötüleme yapılmadan sergilenmelidir.

Türk Edebiyatında Biyografi

Mensur veya manzum olarak kaleme alınabilen tezkirelerimizin ilk örneği olarak Ali Şir Nevâî‘nin Mecâlisü’n- Nefâis’i kabul edilir.

16. yüzyılda Sehi Bey’in Heşt Behişt’i, Ahdi’nin Gülşen-üş Şuara’sı, Aşık Paşa’nın Meşa’irü’ş-Şuara’sı Anadolu sahasındaki ilk tezkireler olması bakımından önemlidir.

Mithat Cemal Kuntay’ın “İstiklal Şairi Mehmet Akif Ersoy”u, Abdülhak Şinasi Hisar‘ın” Yahya Kemal’e Veda”sı, Ayşe Sarısayın’ın “Unutulmaz Bir Atlı: Erdal Öz”‘ü önemli biyografi örneklerimizdendir.