Cüzzam Nedir? 2024 Yılı Dünya Cüzzam Günü nedir, ne zaman ve neden kutlanır? Dünya Cüzzam günü ve haftası tarihi ve tarihçesi nedir? 2024 yılı Dünya Cüzzam günü ne zaman, hangi güne denk geliyor? Cüzzam günü neden Ocak ayının son günü kutlanıyor? Cüzzamın tarihçesi ve kökeni nedir? Türkiye’de kaç cüzzam hastası var?
Cüzzam bugün hala var mı? Cüzzam belirtileri ve semptomları nelerdir? Cüzzamlılar neden parmaklarını kaybeder? Cüzzam tedavisi var mı? Cüzzam vücudu nasıl etkiler? Cüzzam nasıl yayılır? Cüzzam vücut parçalarının düşmesine neden olur mu? Cüzzam aşısı var mı? İşte dünya cüzzam günü ile ilgili ilginç gerçekler ve gerçek bilgiler…
Dünya Cüzzam Günü
İnsanlık tarihi boyunca en çok korkulan hastalıkların başında Cüzzam yani diğer bir adıyla Lepra hastalığı gelmektedir. Geçmiş dönemlerde Cüzzam hastalığına yakalananlar için günahlarına karşılık cezalandırıldığı fikri hakim olmuştur ve bu insanlar bir nevi toplumda uzaklaştırılmıştır.
Dünya Cüzzam Günü her yıl Ocak ayının son Pazar günü kutlanır. Dünya Cüzzam Günü, 1954’te Fransız gazeteci ve aktivist Raoul Follereau tarafından kuruldu. Hindistan’da Dünya Cüzzam Günü, Mahatma Gandhi’nin ölüm yıldönümü olan 30 Ocak’ta kutlanır.
Follereau, Dünya Cüzzam Günü’nü iki amaçla oluşturdu: cüzzamdan etkilenen kişilere eşit muameleyi savunmak ve hastalığı çevreleyen tarihsel yanılgıları düzelterek halkı cüzzam hakkında yeniden eğitmek.
Dünya Cüzzam Günü, cüzzam veya Hansen hastalığı da denilen hastalık hakkında toplumun farkındalığını artırmak ve cüzzamın ortadan kaldırılmasını sağlamak için zorunlu olan fon akışını teşvik etmek için oluşturulan bir gündür.
Her ‘Dünya Cüzzam Günü’nün ana teması, cüzzamlı endemik bölgelerdeki hastalığa tedavi sağlamayı ve hastaların haysiyetli bir yaşam sürmelerini sağlamayı amaçlamaktadır. Cüzzam hastalarının toplumla sorunsuz entegrasyonunu sağlayan bütüncül bir yaklaşım, her Dünya Cüzzam Günü’nün ilkesini oluşturur.
Cüzzam Nedir?
Hastalık nedeni olan basil 1873 yılında Gerhard Armauer Hansen tarafından tanımlanmış, Cüzzam mikrobu, 1876’da yine Norveçli bilim insanı Armauer Hansen tarafından keşfedilmiştir. Hansen hastalığı da denilen bu hastalık, öncelikle, deri ve siniri tutarak belirtilerini gösteren kronik seyirli bir enfeksiyon hastalığı olup tarih boyunca bu hastalığı taşıyan kişiler toplum dışına itilmiş ve gettolarda yaşamaya mahkum edilmiştir.
Bugün cüzzamın tedavi edilebileceğini biliyoruz. Antibiyotikler bakterileri yok edebilir ve tedaviden sonraki birkaç ay içinde hastalık tamamen iyileştirilebilir. Hastalık erken teşhis edilirse hastalar çeşitli komplikasyonlardan kurtulabilirler. Komplikasyon durumunda, gelişmiş tıbbi tedavi, bazı durumlarda sinir hasarını tersine çevirebilir; Günümüzde, sinir hasarının geri döndürülemezliği ve belirli bir miktarda sakatlığın en kötü senaryosunda bile, hastanın yeniden iyileşmesine yardımcı olmak için kişiye gelişmiş rehabilitasyon yöntemleri ile yardım edilebilir.
Cüzzam Türleri
Cüzzam hastalığı, vücut direncine bağlı olarak birbirinden ayrılan iki ana tip ve iki ara tip olarak sınıflandırılır. Ana tipler Lepramatöz ve Tüberküloit tip, ara tipler ise Borderlein ve İndetermine tip cüzzamlardır.
Cüzzam bugün hala var mı?
Dünyada hala cüzzam hastalığı maalesef görülmektedir. Ancak, günümüzde hastalık nadirdir. Ayrıca tedavi edilebilir. Çoğu insan tedavi sırasında ve sonrasında normal bir yaşam sürmektedir. Son yıllarda, Amerika Birleşik Devletleri’nde birkaç kişiye cüzzam teşhisi kondu, pek çok kişinin artık var olmadığına inandığı bir hastalıktır.
“Cüzzam” kelimesi dünyanın her yerindeki insanlarda korku uyandırsa da paniğe kapılmaya gerek yok.
Neden cüzzam deniyor?
Binlerce yıldır insan sağlığını etkileyen Cüzzam hastalığının İngilizce adı Leprosy, Yunanca λέπρᾱ ( léprā ) kelimesinden , λεπῐ́ς’dan ( lepís ; “ölçek”) almaktadır. “Hansen hastalığı” terimi ise Norveçli doktor Gerhard Armauer Hansen’den gelmektedir.
İnsanlar nasıl cüzzam olur?
Hansen hastalığı olarak da adlandırılan cüzzam bulaşıcı bir hastalıktır. Yayılmasının bir yolu kişiden kişiye bile olsa, yakalanmak aslında zor. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre, insanların yaklaşık % 95’i bu hastalığa neden olan bakterilere karşı bağışıktır. Bu kadar çok insan bağışık olduğu için, onu nasıl yakaladığımız hala biraz muamma.
Herkes cüzzam hastalığına yakalanabilir ve her yaşta gelişebilir, ancak çocuklar yetişkinlerden daha duyarlı görünmektedir. Cüzzam’ın en çok 5 ila 15 yaş arası veya 30 yaşın üzerindeki kişilerde geliştiği görülmektedir.
Bilim adamları, cüzzama yakalanmak için sağlıklı bir insanın cüzzamlı biriyle aylarca yakın teması olması gerektiğini belirtiyor. Cüzzamlı bir kişi hapşırdığında veya öksürdüğünde hastalığın yayıldığına inanılıyor. Sağlıklı bir insan, enfekte damlacıkları defalarca soluyorsa, bu hastalığı yayabilir.
Cüzzama yakalanmak için çok fazla maruz kalmak gerekir. Birisi cüzzam hastasıysa, tek bir el sıkışma veya o kişinin yanında oturarak geçirilen birkaç saat hastalığı yaymaz. Cüzzam olmak için sık sık o kişinin yanında oturmanız veya el sıkışmanız gerekir.
Ayrıca bir armadilodan cüzzam da alabilirsiniz. Bir armadillo ile uğraşarak veya bu hayvanların yaşadığı bir alanda vakit geçirerek hastalığa yakalanmak mümkündür.
Cüzzam temas veya dokunmayla yayılır mı?
Doktorlar cüzzamın nasıl yayıldığından tam olarak emin değiller. Cüzzam çok bulaşıcı değildir. Bu nedenle cüzzam hastalığı olan birine dokunarak veya temas ederek hastalığa yakalanmazsınız. Cüzzam vakalarının çoğu, hastalığa sahip olan biriyle uzun süreli temastan kaynaklanmaktadır.
Cüzzam belirtileri ve semptomları nelerdir?
Cüzzam hastalığına neden olan bakteriler çok yavaş ürerler. İlk belirtileri üç ila dört yıl içinde fark edebilirsiniz, ancak belirtilerin ortaya çıkması 20 yıl veya daha uzun da sürebilir.
Belirtileri görmek çok uzun sürdüğü için, aşağıdakileri içeren erken belirti ve semptomlara neyin neden olduğunu bilmek zor olabilir:
- Kırmızı veya pembe görünen döküntü (veya lekeler)
- Derinin altında şişlik
- Daha açık (veya daha koyu) görünen ve kuru veya pul pul olabilecek cilt parçası
- Kızarıklık veya yanmanın olduğu yerde his kaybı
- El veya ayak parmağında uyuşma
- Gözler ışığa aşırı duyarlı hale gelir
Tedavi olmaksızın cüzzam hastalığına neden olan bakteriler çoğalmaya devam edebilir. Zamanla sinirlere ve vücudunuzun diğer bölgelerine zarar verebilirler. Böyle bir durumda, aşağıdakilerden birini veya birkaçını fark edebilirsiniz:
- Ellerinizde veya ayaklarınızda uyuşma
- Parmaklar ve baş parmaklar kıvrılır ve sizi düzeltemez hale getirir
- Gözlerde kuruluk, göz yaraları ve sonunda körlüğe yol açabilen göz kırpma zorluğu gibi göz problemleri
- El veya ayak parmağı kaybı
Tedavi edilmezse, gelişmiş cüzzam belirtileri şu şekilde olabilir:
- Ellerin ve ayakların felç ve sakatlanması
- Yeniden emilim nedeniyle ayak ve parmaklarda kısalma
- Ayak tabanlarında kronik iyileşmeyen ülserler
- Körlük
- Kaş dökülmesi
- Burun şekil bozukluğu
Cüzzam nasıl tedavi edilir?
İlk teşhis çok önemlidir ve doğru teşhis sonrası tedavi mümkündür. Antibiyotikler cüzzamı tedavi edebilir. Antibiyotik tedavisi cüzzam hastalığına neden olan bakterileri öldürerek çalışırlar.
Antibiyotikler, bakterileri öldürebilirken, bakterilerin neden olduğu hasarı tersine çeviremez. Zaten duygu kaybı veya körlük gibi bir engeliniz varsa, bu kalıcıdır.
Cüzzamı önlemek için genel olarak herhangi bir aşı bulunmamaktadır. Bununla birlikte, BCG aşısı olarak adlandırılan tüberküloza (TB) karşı aşı, cüzzam hastalığına karşı bir miktar koruma sağlayabilir. Bunun nedeni, cüzzam hastalığına neden olan organizmanın tüberküloza neden olanla yakından ilişkili olmasıdır.
Cüzzam önlenebilir mi?
Evet önlenebilir ve riskinizi azaltabilirsiniz. Cüzzamın yayılmasını önlemenin en iyi yolu, enfeksiyon kapmış kişilerin erken teşhis ve tedavisidir. Hane halkı temasları için, bulaşıcı bir kişiyle son temastan sonra en az beş yıl boyunca acil ve yıllık muayeneler önerilir.
Dermatologlar şunları önermektedir:
Asla bir armadillo ile uğraşmayın. Bazı armadillolar cüzzam hastalığına neden olan bakterileri taşır. Armadillo yada tatu görürseniz temas etmekten sakının ve uzak durun. Cüzzam hastalığına yakalanan bir hasta, 20 yıldan fazla bir süredir armadilloların bulunduğu yerde, aşırı büyümüş vahşi arazileri temizliyordu.
Armadillo ya da yaygın adıyla tatu, ana yurdu Güney Amerika olan bir memeli hayvandır. Bedeni bir tür zırhla korunan ve tesbih böceğine benzeyen hayvan, ortalama 75 cm uzunluğundadır.
Neyse ki Türkiye’de armadillo hayvanı bazı hayvanat bahçelerinde bulunmaktadır…
Cildinizde herhangi bir değişiklik fark ederseniz, bir dermatoloğa başvurun . Herhangi bir hastalık ne kadar teşhis edilirse o kadar iyidir.
Vücudunuzda bu ve benzer değişiklik fark ederseniz paniğe kapılmayın. Cüzzam artık korkulacak bir şey değil. Günümüzde hastalık nadirdir. Ayrıca tedavi edilebilir. Çoğu insan tedavi sırasında ve sonrasında normal bir yaşam sürmektedir.
En Fazla Hangi Ülkede Görülüyor?
Bugün dünyada cüzzam nerede bulunur?
Her yıl en fazla sayıda yeni cüzzam teşhisi konan ülkeler Hindistan, Brezilya ve Endonezya’dır. Tüm yeni cüzzam vakalarının yarısından fazlası Hindistan’da teşhis edilmektedir.
2018’de 1000’den fazla yeni cüzzam vakası bildiren 15 ülke vardı. Bunlar Bangladeş, Brezilya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Etiyopya, Hindistan, Endonezya, Madagaskar, Mozambik, Myanmar, Nepal, Nijerya, Filipinler, Somali, Sri Lanka ve Tanzanya idi.
Her yıl dünya genelinde 15 yaş ve altı çocuklar, yeni cüzzam vakalarının yaklaşık yüzde 7,5’ini oluşturmaktadır. 5 ila 14 yaşları arasındaki çoğu çocuğun cüzzam hastalığından etkilendiği bilinmektedir. Ancak beş yaşın altındaki çocuklarda da teşhis edilen vakalar vardır. Hastalığa duyarlılık 3-5 yaşlarında daha fazladır.
Türkiye’de 2019’da 2 yeni cüzzam vakası görüldü
Dünyada her yıl 250 bin civarında yeni lepra (cüzzam) hastası tedaviye alınırken Sağlık Bakanlığı, Türkiye’de kayıtlı cüzzamlı hasta sayısının 544 olduğunu, 2019 yılında sadece 2 yeni vaka tespit edildiğini bildirdi.
Türkiye’de cüzzam tanısı konan hastaların tedavisi için kullanılan ilaçlar, Sağlık Bakanlığınca ücretsiz sağlanıyor. Hastaların tedavi ve takipleri, deri ve zührevi hastalıklar kliniklerinde yapılıyor. Türkiye’de bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklar kapsamında bulunan cüzzam için “Lepra Eradikasyon Programı” uygulanıyor.
Hayvanlar cüzzam olabilir mi?
Evet. Kırmızı sincap, maymun ve armadillo gibi bazı hayvanlar cüzzam hastalığına yakalanır.
2024 Yılı Dünya Cüzzam Günü Ne Zaman?
Dünya Cüzzam Günü (World Leprosy Day) – 28 Ocak 2024 Pazar günü, Dünya genelinde Cüzzam (Lepra) Haftası ise 25-31 Ocak haftası kutlanmaktadır.
- 2023 – 29 Ocak Pazar
- 2024 – 28 Ocak Pazar
- 2025 – 26 Ocak Pazar
- 2026 – 25 Ocak Pazar
* Hindistan’da Dünya Cüzzam Günü her yıl Mahatma Gandhi’nin ölümünün yıldönümü olan 30 Ocak’ta kutlanır.
Kaynaklar:
- Raoul Follereau Kimdir?
- Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri – Hansen’s Disease (Leprosy)
İlgili Diğer Konular
