Dünya Yunus Günü 2024

Yunus Günü nedir, neden kutlarız? Yunusları korumak neden önemlidir? Yunusların ekosistemdeki yeri ve önemi nedir? Peki 2024 Dünya yunus günü ne zaman? İşte Yunuslar hakkında gerçek ve eğlenceli bilgiler…

Dünya Yunus Günü

Ulusal Yunus Günü her yıl 14 Nisan’da kutlanıyor. Bu gün, ekosistemin önemli bir parçası olan bu nazik ve sevimli su canlılarının kıymetini bilmeyi ve korumayı amaçlıyor.

Dünya Yunus Günü, farkındalık yaratmanın ve nihayetinde yunus avcılığına son vermenin bir yolu olarak başladı. Ulusal Yunus Günü, Amerikan Veteriner Hekimler Birliği Evcil Hayvan Sağlığı Farkındalık Etkinliklerinin bir parçası olarak listelenmiştir. Ancak bu özel günün nereden geldiği hala bilinmiyor.

Bu gün ayrıca deniz yaşamını zorlaştıran insan yapımı zorluklara, iklim değişikliğine, dikkat çekmeyi amaçlıyor. Bu akıllı ve denizlerin sosyal memelileri, Türkiye sahillerinde olmak üzere dünya okyanuslarının çoğunda bulunur.

Nazik doğalarıyla tanınan bu zeki ve sevimli memelileri kutlamanın zamanı geldi. Hep birlikte 14 Nisan Dünya Yunus gününde, yunusları yakından tanıyalım…

Yunus Günü Neden Önemlidir?

Yunuslar eşsiz bir türdür ve dünyanın zengin biyolojik çeşitliliğine katkıda bulunur. Yunuslar çevrelerini dengede tutmada önemli bir rol oynarlar. Başta balık ve kalamar olmak üzere diğer hayvanları yerler ve kendileri de bazı köpekbalıkları ve diğer canlılar için bir besin kaynağıdır.

Yunuslar olmasaydı, avladıkları hayvanların sayısı artacaktı ve avcılarının yiyecek pek bir şeyi olmayacaktı. Bu, besin zincirindeki doğal dengeyi bozabilir ve diğer vahşi yaşamı ve okyanus ortamının sağlığını olumsuz etkileyebilir.

Yunuslar korunmalıdır. Bazı türler diğerlerinden daha şekilde Yunusların nesli yavaş yavaş tehlikeye giriyor. Onların hayatta kalmasına yardım etmenin yollarını düşünmemizin zamanı geldi.

Küresel ısınma nedeniyle birçok deniz yaşamı yok oluyor. Kolektif çabalarla, olumlu değişim sağlayabilir ve sürdürülebilir yaşam biçimlerine geçmemiz gerekiyor.

Yunusları koruyarak okyanuslarımıza iyi bakmaya yardımcı oluyoruz – ve bu, tüm vahşi yaşam ve denize bağımlı milyarlarca insan için gerekli bir durumdur. Bu gün, gezegendeki farklı deniz yaşamını kutlamak için iyi bir fırsattır.

Yunuslar Hakkında Eğlenceli ve Gerçek Bilgiler

Dünya’da 43 yunus türü vardır, bunların 38’i denizlerde, beşi ise nehirlerde yaşar. Ancak en yaygın ve en aşina olduğumuz tür şişe burunlu yunustur.

Yunuslar akciğerleriyle solunum yapar; solungaçları yoktur. Soluk alabilmek için suyun yüzeyine çıkarlar. Bazı yunuslar yaklaşık 8 -10 metreye kadar sıçrayabilir, nefeslerini yaklaşık 30 dk tutabilirler. Zeki ve sosyal canlılardır; gruplar halinde gezer, beslenir ve dinlenirler.

Yunuslar, sosyal yapıları nedeniyle ‘pod’ adı verilen ve 1000’e kadar yunusa sahip olabilen gruplar halinde yüzerler.

Ortalama yaşam süreleri 17-20 yıldır ama 50 yıl yaşamış bireylere rastlanmıştır. Günde 15 kg balık tüketebilirler. Deniz memelileri seslerini kullanarak iletişim kurar, yiyecek ve yollarını bulur. Yunuslar bu konudaki en yetenekli hayvanlardan biridir.

Yunusların iki mideleri vardır – biri sindirim ve diğeri yiyecek depolama içindir.

Yunuslar uyurken beyinlerinin sadece yarısı dinlenirken diğer yarısı tetikte kalır.

Yunuslar yavrularını 11-12 ay karınlarında taşır ve 4-6 ay süreyle emzirmeye devam eder. Yunuslar ancak yeterli yiyecek bulamadıkları zaman göç ederler.

İyi koşullarda ömrü 40-50 yıl olan Yunuslar akvaryumda 4-5 yıl hayatta kalabiliyor.

Türkiye’de denizlerde üç yunus türüne rastlanır: Afalina (Tursiops truncatus), mutur (Phocoena phocoena) ve tırtaktır (Delphinus delphis). Türkiye’yi çevreleyen tüm denizlerde yunus görmek mümkün. Ancak maalesef birçok canlı türü gibi yunusları da çeşitli tehditlerle karşı karşıya.

Şişe Burunlu Yunuslar Nerede Yaşar?

Şişe burunlu yunuslar, limanlar, koylar ve haliçlerin yanı sıra kıyıya yakın sular ve hatta açık okyanusta çok açık denizler dahil olmak üzere çok çeşitli deniz habitatlarında yaşar. Akdeniz ve Karadeniz ile birlikte Atlantik, Pasifik ve Hint okyanuslarının ılıman ve tropikal sularında bulunurlar.

Yunuslar ne kadar zeki?

Mevcut zeka ölçütlerine göre, yunuslar dünyanın en zeki hayvanlarından biridir. Herhangi bir organizmada zekayı ölçmek zor olsa da, birçok araştırma, yunusların zekada yalnızca biz insanlardan sonra ikinci sırada olduğunu öne sürüyor.

Araştırmalar, şişe burunlu yunusların oldukça gelişmiş, soyut düşünmenin bir işareti olarak kabul edilen bir özellik olarak, kendilerinin farkında olduklarını göstermektedir. Bu göstergelerden biri, yakın zamana kadar sadece insanlarda ve büyük maymunlarda kaydedilen bir davranış olan aynada kendilerini tanıyabilme özellikleridir. İlginçtir ki çoğu hayvanın aksine televizyonla da ilgilenirler. Şempanzeler sadece uzun bir eğitim döneminden sonra televizyona uygun şekilde tepki vermeyi öğrenirken, yunuslar ilk maruz kaldıkları andan itibaren görüntülere uygun tepkiler veriyorlar.

Yunuslar insanları ısırır mı?

Gösteri ve terapi havuzlarında insanla birlikte yüzmeye zorlanan yunuslar, ısırarak, burun ya da kuyrukla vurarak yaralayabiliyor. Uzmanlar, yunusların daha büyük zararlar verebileceğinin altını çiziyor.

Yunusların genellikle avlarını parçalamak için kullandıkları keskin dişleri vardır. Örneğin şişe burunlu yunusların avlarını tutmak, kavramak ve emniyete almak için kullandıkları 80 ila 100 diş vardır.

Dolaysıyla bu sevimli su canlıları ara sıra da olsa insanları ısırabilir. Ancak yunuslar bir saldırı sırasında kurbanlarını ısırmaktan fazlasını yapabilirler.

Ayrıca yunuslar, avlarını avlamak ve öldürmek için her zaman yeni yollar geliştiriyorlar. Yunuslar aç olduklarında, avlarını tuzağa düşürmek için alışılmadık yöntemler geliştirebilen hesapçı yırtıcılara dönüşürler.

Yunuslar neden suyun üzerinde zıplar?

Yunusların ve balinaların memeli hayvanlar oldukları doğrudur; yani bizler gibi akciğerli solunum yaparlar. Bunun için su yüzeyine çıkıp, kafalarının üzerinde bulunan solunum açıklığından nefes alırlar ve bu nefesi dakikalar boyunca tutarak su altında yüzerler.

Yunuslar suya “kuş bakışı” bakmak ve deniz seviyesinin üzerinde neler olup bittiğini görmek için zıplarlar. Bunun hava durumunu kontrol etmek, potansiyel tehditleri belirlemek veya avın yerini belirlemek gibi birçok nedeni vardır.

Yunusların oynamayı sevdikleri bir sır değil, bu yüzden bazen suyun üzerinde sadece eğlenmek için zıplarlar. Yunuslar için oyun aynı zamanda duyularını keskin ve en iyi şekilde tutar.

Yunuslar sesler ve hareket yoluyla iletişim kurarlar, bu nedenle sıçramaları duyabilecekleri ve yorumlayabilecekleri için bir eş veya başka bir yunus topluluğu ile iletişim kurmak amacıyla su yüzeyine sıçramaya devam ederler.

İlginç gelebilir ama masmavi denizde yunuslar arasında rekabet var. Görünüşe göre zıplamalarının nedenlerinden biri de diğer yunuslara kendi çevikliklerini ve güçlerini göstermek olabilir.

Yunuslar Gülebilir mi?

Yunuslar, iletişimlerinin karmaşıklığı nedeniyle uzun zamandır hayvan araştırmacılarının ilgisini çekmiştir; farklı ritimler, frekanslar ve uzunluklardaki zengin tıklama, vızıltı, ıslık ve cıyaklama çeşitlerinin yanı sıra kendi kendini tanıma kapasiteleri.

Tüm deniz memelileri arasında yunuslar, gerçekten nasıl gevşeyip güleceğini bilen tek canlı gibi görünüyor. Eğlenceli durumlarda, yunuslar normalde başka hiçbir bağlamda çıkarmadıkları belirli bir ses çıkarırlar. En iyi şekilde bir düdük eşliğinde birkaç vuruş olarak tanımlanan bu ses, yalnızca yunuslar birbirleriyle kavga ederken ortaya çıkar.

Ayrıca, yunuslar agresif bir şekilde kavga ettiklerinde bu sesi çıkarmazlar, bu da sesin kavga ile ilgisi olmadığını gösterir. Bu kanıta dayanarak, bilim adamları sesin bir zevk sesi olduğunu belirlediler. En azından ses, yunusun eylemlerinin tehdit edici olmadığının bir işaretidir. Bir anlamda yunuslar birbirlerine iyi olduklarını bildirmek için gülerler. Gülerek niyetlerini bildirirler ve başka bir yunusla olası bir karşılaşmayı önlerler.

Bir yunusun yüzü her zaman belirgin bir gülümseme ifade eder, iyi huylu ve oyuncu görünümü ile hayvanlar âlemindeki en zeki hayvanlardan biri olmasından dolayı, yunusların da insanlar gibi gülebileceğini düşündürür, ancak gerçek pek de öyle değildir.

Yunusların ağız yapılarının insan beynindeki “gülümseyen yüz” ifadesi çağırışımı ile yunusların gülümsediği, mutlu olduğu izlenimi vermektedir. Ancak yunuslar ağız yapılarını değiştiremezler ve bu sebeple neredeyse her zaman gülümsüyormuş gibi gözükürler.

Bu nedenle, “kıkırdayan yunusun” gerçekten mizah yaşayıp yaşamadığını, inandığımızdan çok daha karmaşık durumlarda “kahkahalar atıp gülmediğini” hiç anlayabilecek miyiz? Garip bir şekilde, cevaplar psikiyatrik hastalıkların tedavisine yönelik kendi arzularımızda gizlidir.

Yunusların su altında birbirleriyle iletişim kurmak için nasıl ses çıkardıklarını merak ediyorsanız, yunusların insan kulağının duyma kapasitesinin üzerinde dalgalarla ultrasonik sesler çıkarabildiğini de unutmamak gerekir.

Yunus Yılı

Yunusların, okyanuslarda ve nehirlerde yaşayarak hayatta kalmaları giderek zorlaşıyor. Yunusların temiz ve sessiz okyanuslara ve korunan alanlara ihtiyacı vardır.

2007 yılı, Birleşmiş Milletler ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından BM Göçmen Türler Sözleşmesi ile birlikte (Uluslararası), Yunus Yılı olarak önerilmiş ve ilan edilmiştir. Göçmen Yabani Hayvan Türlerinin Korunmasına İlişkin BM Sözleşmesi (CMS), 2010 yılına kadar biyolojik çeşitlilik kaybını azaltmak için bunu belirledi.

Yunus Yılı, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma için Eğitim On Yılı’nın bir parçasıdır.

2024 Yunus Günü ne zaman, hangi güne denk geliyor?

Her yıl 14 Nisan günü, dünyanın en zeki ve arkadaş canlısı memelilerinden biri olan yunusları kutluyoruz. Yunuslar, balinalar ve yunuslarla aynı aileye ait olan deniz memelileridir. Dünya Yunus Günü (Dolphin Day) bu yıl 14 Nisan Pazar gününe denk geliyor.

• 2024 – 14 Nisan Pazar
• 2025 – 14 Nisan Pazartesi
• 2026 – 14 Nisan Salı

Yine benzer bir gün olarak Uluslararası Balina Avcılığı Komisyonu tarafından oluşturulan ve kutlanan Dünya Balina ve Yunus Günü, her yıl 23 Temmuz’da kutlanır.

Ülkemizde görülen yunus türlerinden biri olan Tırtak türü, 2003 yılında Uluslararası Dünya Doğayı Koruma Birliği’nin (IUCN) ‘nesli tehlike altındaki türler’ listesine girdi ve son 60 yılda popülasyonları %50 oranında azaldı.

WWF Türkiye aracılığıyla 14 Nisan Dünya Yunus Günü’nde doğa koruma çalışmalarına destek olmak için bir yunus evlat edinebilirsiniz.

Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF-Türkiye),  tıpkı tüm diğer hayvan türleri gibi yunusların da tutsak yaşamayı hak etmediğini belirtiyor. 14 Nisan Dünya Yunus Günü kutlu olsun!

Bu yazılarda ilginizi çekebilir; 

• Dünya Balina Günü
• Evcil Hayvan Günü
• Dünya Okyanus Günü
• Dünya Su Günü
• 10 Ağustos Dünya Aslan Günü
• Nisan Ayı Önemli Günler ve Haftalar