Erzincan Mütarekesi: I. Dünya Savaşı’nda Dönüm Noktası
Erzincan Mütarekesi ne zaman ve kim tarafından imzalandı? 18 Aralık 1917 Erzincan Antlaşması’nın önemi ve sonuçları nelerdir?
Erzincan Mütarekesi ne zaman ve kim tarafından imzalandı? Erzincan Rus hakimiyetine girdi mi? Erzincan Antlaşması’nın önemi ve sonuçları nelerdir? İşte Tarihi yönleriyle Erzincan Mütarekesi: 1. Dünya Savaşı’nın Kafkas Cephesi’nde Ateşkes ve Barışın Dönüm Noktası
1917 Erzincan Mütarekesi
Erzincan Mütarekesi (18 Aralık 1917), Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSD) arasında I. Dünya Savaşı sırasında Kafkasya Cephesi’nde imzalanan bir ateşkes anlaşmasıdır.
Bu ateşkes, Rusya’da Bolşevik Devrimi’nin (1917) ardından savaşın doğu cephesinde Rusların geri çekilme ve barış isteme sürecinin bir parçasıdır. Erzincan Mütarekesi, Rusya’nın doğu cephesinde Osmanlı Devleti’yle aktif çarpışmaları durdurarak bir barış ortamının önünü açmış ve nihayetinde 3 Mart 1918’de imzalanan Brest-Litovsk Antlaşması’na giden yolu hazırlamıştır.
5 Aralık 1917 (18 Aralık 1917 Yeni Takvim) tarihinde Erzincan’da imzalanan bu anlaşma, Kafkas Cephesindeki savaşları fiilen sona erdirmiştir.
Mütareke, 12 Şubat 1918’e kadar geçerli kalmış, bu tarihten sonra savaş yeniden başlamıştır. Antlaşma, Rus birliklerinin bölgeden çekilmesini sağlamış ancak, Ermeni çetelerinin bölgedeki kanlı olaylarında bir süre daha devam ettiği kaydedilmiştir.
Neden Önemli?
Osmanlı ordusu, Kafkasya Cephesi’nde büyük bir rahatlama sağlamış ve Doğu Anadolu’daki kontrolü yeniden ele geçirme fırsatı yakalamıştır. Bolşevik liderler, iç savaşla mücadele etmek için doğu cephelerinden asker çekerek güçlerini içeride toplamak istemiştir.
- Sovyet Rusya ile İlk Anlaşma: Erzincan Mütarekesi, Sovyet Rusya ile Türkiye arasında imzalanan ilk resmî anlaşma olma özelliği taşımaktadır. Bu durum, yeni kurulan Sovyet devletinin dış politikasında önemli bir adım olmuştur.
- Kafkas Cephesinin Durması: Mütareke ile birlikte Kafkas Cephesindeki uzun ve yıpratıcı savaşlar sona ermiştir. Bu durum, Osmanlı İmparatorluğu için bir nebze rahatlama sağlamıştır.
- Brest-Litovsk Antlaşması’na Zemin Hazırlığı: Erzincan Mütarekesi, daha sonra imzalanacak olan Brest-Litovsk Antlaşması için bir ön hazırlık niteliği taşımaktadır.
Mütarekenin Şartları
Mütareke anlaşmasında yer alan başlıca maddeler şunlardır:
- Ateşkes: Taraflar arasında ateşkes ilan edilmiştir.
- Savaş esirleri takası: Taraflar birbirlerinin savaş esirlerini karşılıklı olarak serbest bırakacaktır.
- Ekonomik ilişkiler: Taraflar arasında ekonomik ilişkilerin yeniden kurulmasına dair bazı düzenlemeler yapılmıştır.
- Siyasi sınırlar: Cephe hatları korunacak ve herhangi bir taraf diğerinin topraklarına ilerlemeyecektir.
Mütarekenin Sonuçları
Erzincan Mütarekesi, I. Dünya Savaşı’nın genel seyri üzerinde önemli etkiler bırakmıştır. Bu etkilerden bazıları şunlardır:
- Osmanlı İmparatorluğu’nun Durumu: Mütareke, Osmanlı İmparatorluğu için bir nefes alma fırsatı sunmuş olsa da, devletin genel durumu oldukça zayıftı. İmparatorluk, Mondros Ateşkes Antlaşması ile daha ağır şartlara boyun eğmek zorunda kalmıştır.
- Sovyet Rusya’nın Dış Politikası: Sovyet Rusya, bu anlaşma ile yeni bir dış politika dönemine girmiştir. Komşu ülkelerle ilişkilerini yeniden düzenlemeye çalışan Sovyetler, bu süreçte birçok zorlukla karşılaşmıştır.
- Bölgedeki Karışıklık: Mütareke, Kafkas bölgesinde yeni bir düzenin oluşmasına zemin hazırlamıştır. Bölgede yaşayan farklı etnik gruplar arasında çatışmalar yaşanmış ve siyasi istikrarsızlık sürmüştür.
Sonuç olarak,
Erzincan Mütarekesi, I. Dünya Savaşı’nın önemli bir dönüm noktasıdır. Bu anlaşma, hem Osmanlı İmparatorluğu hem de Sovyet Rusya için yeni bir dönemin başlangıcı anlamına gelmiştir. Osmanlı ve Rusya arasında Brest-Litovsk Antlaşması’na giden yolu hazırlamış ve bu süreçte Transkafkasya’da askeri operasyonların durdurulmasına katkı sağlamıştır.
Bu anlaşma, Osmanlı-Rus ilişkilerinde geçici bir ateşkesi temsil etmiş ve I. Dünya Savaşı’nın doğu cephesindeki askeri çatışmaları büyük ölçüde sona erdirmiştir.
Erzincan Rus hakimiyetine girdi mi?
Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu’da birçok şehir, 1916 yılının ortalarına kadar Rus Kafkas Ordusu tarafından işgal edildi.
Evet, Erzincan I. Dünya Savaşı sırasında bir dönem Rus hakimiyetine girdi. 1916 yılında, Kafkasya Cephesi’nde Osmanlı Devleti ile Rus İmparatorluğu arasındaki savaşlar devam ederken, Rus ordusu büyük bir ilerleme kaydetti.
Özellikle 16 Şubat 1916’da Erzurum’un düşmesi ve ardından Rus ordusunun batıya doğru ilerlemesi, Erzincan’ın da aynı yıl Temmuz ayında Rus işgaline girmesine neden oldu. Bu dönemde Osmanlı ordusu zor durumda kalmış, Doğu Anadolu’da birçok şehir Rus kuvvetleri tarafından ele geçirilmiştir.
Ancak, 1917 yılında Rusya’da Bolşevik Devrimi’nin patlak vermesi ve Rusya’nın savaşta çekilmeye başlaması, Erzincan dahil işgal edilen bölgelerde değişikliklere yol açtı. Erzincan’daki Rus birlikleri, Aralık 1917’de imzalanan Erzincan Mütarekesi sonucunda cepheden çekilmeye başladı. Böylece Rus işgali sona erdi ve Osmanlı ordusu kontrolü tekrar ele geçirdi.
Kısacası, Erzincan 1916 yılında kısa bir süre Rus işgali altına girmiş, ancak Rusya’nın savaştan çekilmesiyle 1917-1918 yıllarında Osmanlı Devleti’nin kontrolüne geçmiştir.
