Hadis : “Ameller Niyetlere Göredir”

Hz. Ömer (r.a) rivayet edilen "Ameller Niyetlere Göredir" hadisi, anlamı, Arapça yazılışı ve okunuşu, hadisten anladığımız manalar ve açıklaması

11 Ekim 2017

0 28.861 3 dakika okuma süresi

Hz. Ömer (r.a) rivayet edilen “Ameller Niyetlere Göredir” hadisi anlamı ve kaynağı, Arapça yazılışı, Türkçe okunuşu, hadisten anladığımız manalar ve açıklaması. Niyet Nedir? İslam’da Niyet ve Amel ilişkisi nasıl olmalıdır? Niyet mi önemlidir, amel mi? Hadisin tamamı…

Ameller niyetlere göredir; “innemel amalu binniyat”, ayet midir? Arapça yazılışı ve okunuşu; hadisin kaynağı ve kısa açıklaması, hadisi nerede geçiyor ve nasıl anlamalıyız?

Peygamber Efendimiz’in buyurduğu bu hadis-i şerife geçmeden önce hadiste bahsi geçen amel ve niyet kavramlarını ele almak gerekir.

Aynı zamanda kalbin karar vermesi yapılacak olan ibadet, âdet veya fiiller ve hareketler için kalben istemek, razı olmak ve kalben o işe karar vermektir. Bir ameli işlerken kalpten geçen niyet önemlidir. Yapılan işler niyetlere göre değerlendirilir. Bu sebeple her işe başlarken, filleri ve hareketleri sevaba, hayra çevirmek niyet iledir.

“Ameller Niyetlere Göredir”

Peygamber Efendimizin (asm) bu hadisi İslâm’ın temel esâslarından birisidir.

“Ameller niyetlere göredir” hadisi, İmam-ı Nevevi’nin KIRK HÂDİS adlı eserinde şöyle zikredilmektedir;

Ömer bin Hattâb radıyallâhu anh’dan rivayet olunduğuna göre;

Rasûlullâh sallallâhu aleyhi ve sellem’i işittim şöyle buyurdu:

Hadis’in Arapçası :

عَنْ عُمَرَ بْنِ الخَطَّابِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ:

إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّيَّةِ، وَلِكُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَى، فَمَنْ كَانَتْ هِجْرَتُهُ إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ فَهِجْرَتُهُ إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ، وَمَنْ كَانَتْ هِجْرَتُهُ لدُنْيَا يُصِيبُهَا، أَوِ امْرَأَةٍ يَتَزَوَّجُهَا، فَهِجْرَتُهُ إِلَى مَا هَاجَرَ إِلَيْهِ

[حديثٌ صحيحٌ]

Müminlerin Emîri (Hz. Ömer) Ebu Hafs Ömer ibni Hattab Radıyallahu anh, rivayetle:

Resulüllah Sallallahu Aleyhi ve Sellem’i şöyle buyururken dinledim, dedi:

“Yapılan işler niyetlere göre değerlenir. Herkes yaptığı işin karşılığını niyetine göre alır. Kimin niyeti Allah’a ve Resulüne varmak, onlara hicret etmekse, eline geçecek sevap da Allah’a ve Resulüne hicret sevabıdır. Kim de elde edeceği bir dünyalığa veya evleneceği bir kadına kavuşmak için yola çıkmışsa, onun hicreti de hicret ettiği şeye göre değerlenir.”

(Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Mugire b. Berdizbe el-Buhari el-Cu’fi: 1
Ebü’l-hüseyn Müslim b. el-Haccac el-Kuşeyri En-Nisaburi: 1907)

İnneme’l-a’mâlü bi’n-niyyât

إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّيَّةِ

Ameller Niyetlere Göredir Hadisi Kaynakları:

(Kütübi Sitte sahibleri (Buhari, Kitab’u Bedu’l Vahyi, s. 65, h. 1/1; Müslim, Kitabu’l İmara, c. 7, s. 61, h. 155; Ebu Davud Kitabu’t Talak, c. 2, s. 945, h. 2201. Tirmizî, Kitabu Fazaili’l Cihad, c. 3, s. 577, h. 1647.

Hadîsin rivayeti sahîhtir.

Hadîs; hadîs imâmlarımızdan Buhârî, Müslim, İbn Hibbân ve İbn Huzeyme “Sahîh”lerinde; Ebû Dâvud, Tirmizî, Nesâî ve İbn Mâce “Sünen”lerinde; Ahmed ve Humeyd “Müsned”lerinde ve Mâlik “Muvatta”sında -ve daha başkaları- rivâyet etmişlerdir.

[Buhârî (1, 54, 2529, 3898, 5070, 6689, 6953); Müslim (1907); İbn Hibbân (388); İbn Huzeyme (142); Ebû Dâvud (2201); Tirmizî (16429); Nesâî (75, 3437, 3794, ); İbn Mâce (4227); Ahmed (168); Humeyd (28); Mâlik (983)]

Niyet Ne Demektir?

Amellerin sahîh olması niyetlerin sâlih olmasıyla mümkündür. Niyet; kalple bir şeyi istemek, kastetmek ve Allahü Teâlânın rızasına kavuşmak için yaptığını kalbinden geçirmek anlamına gelir.

Niyet; kalple bir şeyi kastetmek, istemek, emre itaat ve Allahü teâlânın rızasına kavuşmak için yaptığını kalbinden geçirmek demektir. Aynı zamanda kalbin karar vermesi anlamına da gelmektedir.

Niyet ve Amel ilişkisi

Niyet, ibadetlere başlarken veya her fiil ve faaliyetten önce yapılabilir.

Resulullah Efendimizin (asm) sadece ibadetlerde değil, âdet olarak, yani yürürken, otururken, elbise giyerken, yemek yerken veya hayırlı şeylerde sağdan başlaması gibi devamlı yaptığı fiillere Zevaid sünnet denir. Kişi bunları günlük olarak yaparken Peygamber Efendimizin (asm) sünnetini düşünüp niyet ederek yapması, o kişinin günlük âdetlerini niyetiyle ibadete çevirir. Bir Müslümanın bu niyetiyle bunun gibi sıradan günlük âdetlerine sevap verilir.

“Hâlbuki onlara, ancak dini Allah’a has kılarak, hakka yönelen kimseler olarak O’na kulluk etmeleri, namazı kılmaları ve zekâtı vermeleri emredilmişti. İşte bu dosdoğru dindir.” (Beyyine Suresi 5.Ayet)

Niyet Hakkında

Bedîüzzamân Hazretleri NİYET hakkında şu izahatları yapıyor.

”Evet, niyet öyle bir hâsiyete mâliktir ki, âdetleri, hareketleri ibâdete çeviren pek acîp bir iksir ve bir mâyedir.

Ve keza, niyet ölü ve meyyit olan hâletleri ihyâ eden ve canlı, hayatlı ibâdetlere çeviren bir rûhtur.

Ve keza, niyette öyle bir hâsiyet vardır ki, seyyiâtı hasenâta ve hasenâtı seyyiâta tahvil eder.

Demek, niyet bir rûhtur. O rûhun rûhu da ihlâstır. Öyleyse, necat, halâs, ancak ihlâsladır.

İşte bu hâsiyete binaendir ki, az bir zamanda çok ameller husûle gelir.

Buna binaendir ki, az bir ömürde Cennet, bütün lezâiz ve mehâsiniyle kazanılır. Ve niyetle insan daimî bir şâkir olur, şükür sevabını kazanır.” (Mesnevî-i Nuriye)

İ’lem eyyühe’l-aziz! Hayrat ve hasenâtın hayatı niyet iledir. Fesadı da ucub, riyâ ve gösteriş iledir. Ve fıtrî olarak vicdanda şuur ile bizzat hissedilen vicdaniyatın esası, ikinci bir şuur ve niyet ile inkıtâ bulur.

Nasıl ki amellerin hayatı niyet iledir. Onun gibi, niyet bir cihetle fıtrî ahvalin ölümüdür. Meselâ, tevâzua niyet onu ifsad eder; tekebbüre niyet onu izâle eder; feraha niyet onu uçurur; gam ve kedere niyet onu tahfif eder. Ve hâkezâ, kıyas et.” Mesnevi-i Nuriye

“Mü’minin niyeti, amelinden hayırlıdır.” (Mecmeu’z-Zevâid, I/61,109)