Hz. Osman (Zinnureyn) Dönemi

İki nur sahibi manasına gelen Zinnureyn yani Hz. Osman Dönemi ve Halifeliği. Hz. Ömer'in ölümü üzerine 644 tarihinde Hz. Osman halife seçildi.

15 Eylül 2016

0 392 4 dakika okuma süresi

İki nur sahibi manasına gelen Zinnureyn yani Hz. Osman Dönemi ve Halifeliği. Hz. Ömer’in ölümü üzerine 644 tarihinde Hz. Osman halife seçildi.

Hz. Osman Dönemi (644-656), Hz. Ömer’in ölümü üzerine 644 tarihinde, Emevi soyundan gelen Hz. Osman halife seçildi.

Hz. Osman Dönemi (644-656)

Hz. Osman (r.a.) Dönemi, İslam tarihinde önemli bir yere sahip olan bir dönemdir. Hz. Osman (r.a.), İslam’ın üçüncü halifesi olarak 644-656 yılları arasında yaklaşık 12 yıl görev yapmıştır. Kendisi, Hz. Ebubekir ve Hz. Ömer’in ardından “Raşid Halifeler” döneminin üçüncüsüdür.

Hz. Osman’ın Seçilmesi

Hz. Ömer (r.a.)’in şehit edilmesinin ardından halife seçimi için bir şura heyeti oluşturuldu.
Şura heyeti, Hz. Osman ve Hz. Ali’yi aday gösterdi.
644 tarihinde sahabelerin çoğu, şefkatli ve yumuşak huylu kişiliği nedeniyle Hz. Osman’ı (r.a.) tercih etti ve o halife oldu.

Hz. Osman Döneminin Gelişmeleri

a) Kur’an-ı Kerim’in Çoğaltılması

İslam toprakları genişledikçe farklı coğrafyalarda yaşayan Müslümanlar arasında Kur’an okuma farkları ortaya çıkmaya başladı.

Bu durumu ortadan kaldırmak amacıyla Hz. Osman, Zeyd bin Sabit başkanlığındaki bir heyeti görevlendirdi ve Kur’an-ı Kerim’i çoğalttırarak farklı bölgelere gönderdi.

Bu çalışmadan dolayı Hz. Osman, “Mushaf İmamı” olarak anılmıştır.

b) Fetihler ve İslam Coğrafyasının Genişlemesi

Hz. Osman döneminde fetihler devam etti ve İslam devleti geniş bir coğrafyaya yayıldı:

Afrika Fetihleri: Tunus fethedildi ve Kuzey Afrika’daki hâkimiyet güçlendirildi.
Kafkasya Bölgesi: Azerbaycan ve Ermenistan bölgelerine seferler düzenlendi.
Horasan ve Maveraünnehir Fetihleri: İran’ın doğusunda yer alan bu bölgeler İslam topraklarına katıldı.
Denizcilik Faaliyetleri: Muaviye bin Ebu Süfyan’ın öncülüğünde ilk İslam donanması kuruldu.

Kıbrıs Adası fethedildi. Bu, Müslümanların ilk önemli deniz zaferlerinden biridir.

c) İdari Yenilikler

Hz. Osman döneminde devlet yönetimi güçlendirildi.

Valilikler yeniden düzenlendi ve geniş bölgeler denetim altına alındı.
İslam devleti, özellikle ekonomik anlamda zenginleşti ve Müslümanlar arasında refah arttı.

Hz. Osman Dönemindeki Sorunlar

Hz. Osman’ın halifeliğinin ilk altı yılı barış ve huzur içinde geçerken, sonraki yıllarda bazı huzursuzluklar ortaya çıktı:

Ekonomik ve Sosyal Farklılıklar

Fetihlerle elde edilen ganimetler ve zenginlikler bazı aileler arasında yoğunlaşmaya başladı.

Özellikle bazı valilerin uygulamaları tepki çekti.

1. Valilere Yönelik Eleştiriler

Hz. Osman, bazı akrabalarını (Ümeyyeoğulları’ndan) yönetici olarak görevlendirmişti.

Bu durum, bazı gruplar tarafından “nepotizm” (akraba kayırmacılığı) olarak eleştirildi.

2. İsyan Hareketleri

Fitne faaliyetlerinin başlamasıyla birlikte Hz. Osman’a karşı isyanlar yayıldı.

Özellikle Mısır, Kufe ve Basra bölgelerinden gelen gruplar, Hz. Osman’a baskı yapmaya başladılar.

Hz. Osman, çıkan karışıklıkların büyümemesi için daima sabır ve hoşgörüyü tercih etti.

Hz. Osman’ın Şehit Edilmesi

Hicri 35 (Miladi 656) yılında isyancılar Medine’ye geldiler ve Hz. Osman’ın evini kuşattılar.

Hz. Osman, çıkabilecek kan dökülmesini engellemek için direnmedi ve hoşgörüsünü son ana kadar sürdürdü.

Nihayet isyancılar, Hz. Osman’ı evinde Kur’an okurken şehit ettiler.

Onun şehit edilmesi, İslam dünyasında büyük üzüntüye yol açtı ve Müslümanlar arasında fitne dönemi başladı.

Zinnureyn Ne demektir?

Hazret-i Osman’a niçin zinnureyn denmektedir?

Zinnureyn kelime anlamı olarak iki nur sahibi demektir. İmam-ı Rabbani Hazretleri Hazreti Osman hakkında vilayet ve nübüvvet yüklerini taşıdığı için kendisine zinnureyn yani iki nur sahibi manasına gelen Hazret-i Osman-ı Zinnureyn denilmektedir.

İki nurdan kasıt Resulullah Efendimiz’in iki kızıyla evlenmek şerefine nail olduğu için zinnureyn denilir.

Peygamber (s.a.v) Efendimiz’in Hz. Osman (r.a.)’a kızını vermesi, ona kıymet ve ehemmiyet verdiği mânâsına gelmektedir.

Münacatül Kur’an için Bediüzzaman Hazretleri şöyle diyor;

“Çok parlak ve çok kıymettar ve sevabı çok yüksek ve Kur’ an’ın harika belagatındaki i’cazın lem’alarını taşıyan emsalsiz bir münacattır. Kur’an okurken şehit edilen Osman-ı Zinnureynin pek şirin ve harika ve cevherlerin zengin bir hazinesi ve ümmete bir yadigârı ve eseridir ki; İmam-ı Ali, ederek ona bir ravi olmuş ve fevkaladeliğini ilan etmiş”

Hz. Osman (R.a) Hakkında Genel Özellikler:

1– Hz. Osman 3. halifedir.

2- En zengin halifedir.

3- Peygamberimizin iki kızı ile birden evlenmiştir. Bu sebeple ona Zi’n-nureyn denilmiştir.

4- Kendi ailesinden olanları devlet memurluklarına getirdiği için İslam’da ilk ayrılık hareketlerine vesile olmuştur.

5- Hz. Osman dönemi, Muaviye tarafından ilk İslam donanması kuruldu.

Hz. Osman’ın Kişiliği ve Lakapları

Hz. Osman, yumuşak huylu, cömert ve son derece merhametli bir insandı.
İslam’ı kabul eden ilk Müslümanlardandır ve Peygamber Efendimizin (s.a.v.) iki kızıyla evlendiği için “Zinnureyn” (iki nur sahibi) unvanına sahiptir.
Peygamber Efendimiz, Hz. Osman hakkında “Melekler bile Osman’dan haya eder.” buyurmuştur.

Hz. Osman’ın Duası

Hz. Osman en fazla şu duayı ederdi:

“Ya Rabbi; dinimi, İslam’ı, emanetimi, imanımı ve kuvvetimi Sen muhafaza et …”

Bir başka duası da ;

Munacatul-Kur’an: Bu dua Hz. Osman’ın her bir Kur’an Suresi’nin çok önemli vurgularını bir dua cümlesi haline getirerek tertip ettiği bir münacattır. İmam Ali tarafından rivayet edilmiştir.

ZİNNÛREYN’İN MÂNÂSI, ANLAMI

Lakabı “Zinnûreyn”dir Osmân ibni Affân’ın. Bu, “İki nûr sâhibi” olmasıdır bu zâtın.

Niçin böyle dendiği husûsunda, âlimler, Birbirlerinden ayrı, fikir beyân ettiler.

Bâzısı buyurdu ki: Ona, Resûl-i ekrem, İki kızını verip, dâmât yapmış idi hem. Hazret-i “Ümm-i Gülsüm” ve Hazret-i “Rukayye”, Bunlardır o iki nûr Osmân-ı zinnûreyn’e. Veyâhut iki defâ, hicret eylediğinden, “Zinnûreyn” denilmiştir kendisine bu yüzden.

İslâm âlimlerinin, bir kısmı da bu bâbta, Daha başka şekilde, bulundular îzâhta.

Dediler: Bu iki nûr, iki muhârebedir, Bunlardan biri “Bedir”, biri “Hudeybiye”dir.

Resûl, ona Bedir’de, buyurdu ki: Bilesin! Yâ Osmân, ben sendenim, yine sen de bendensin.

Hudeybiye’de dahî, eshâbiyle tek be tek, “Bîat” etti onlarla, müsâfeha ederek. Lâkin “Hazret-i Osmân”, Mekke’deydi o anda.

O gün bulunamadı, bu bîat-ı rıdvânda. Ve bîat esnâsında, Resûl-i ekrem yine, Koydu kendi elini, onun eli yerine.

Sol elini kaldırıp: Bu, Osmân’ın elidir! Deyip, öbür eliyle müsâfeha etmiştir. Elleri birbirine dokununca âniden, “Güneş” ve “Ay” misâli, iki nûr çıktı birden.

Buyurdu ki: Bu nûrlar, Osmân’ın nûrlarıdır. O, benim ebediyyen cennette yanımdadır.

Bir kısım âlimler de, aldılar şunu esâs:

O, gündüz oruç tutup, kılıyor gece namâz. Tuttuğu “oruçlar” ve kıldığı “namâzlar”ın nûrudur bu iki nûr Osmân ibni Affân’ın.

Bir kısmı buyurdu ki: Nûrlardan biri “Îmân”, Öbürü “Mushaf”tır ki, okurdu onu her an.

Ayrıca dertlilere, ihtiyâr kadınlara, yardım ediyordu hep, körlere, âmâlara. Medîne’de birinin, duysa aç olduğunu, Kendi yemek yemezdi, doyurmadıkça onu. Duysa idi “birinin giyeceği yok” diye. Onu giydirmedikçe, giymezdi kendi yine.

Her gece, iki rekat namâz edâ ederdi. Kırâat olarak da, Kur’ânı hatmederdi. O Server buyurdu ki: Rabbime arz eyledim.

Osmân, hesap vermekten, hayâ ediyor) dedim. Buyurdu ki: Osmân’dan, hesâbı kaldırdım ben. Herkese hesap sorsam, ona sormam katiyyen.

Abdüllatif Uyan

Sonuç

Hz. Osman dönemi, İslam devletinin hem büyüdüğü hem de fitne hareketlerinin başladığı bir dönem olmuştur. Onun şehit edilmesi, Müslümanlar arasında birlik ve beraberliğin zayıflamasına ve Cemel Vakası gibi iç çatışmalara yol açan olayların başlamasına neden olmuştur. Ancak Kur’an’ın çoğaltılması, fetihlerin genişlemesi gibi önemli hizmetleri onun dönemini taçlandırmıştır.