İçtiğimiz su kaç yaşında? Su kaynakları biterse ne olur?
İçtiğimiz su kaç yaşında? Su nasıl meydana geldi? Dünyada su tükeniyor mu? Suyumuz bitecek mi? Su kaynakları biterse ne olur? Türkiye ne zaman su fakiri olacak?
İçtiğimiz su kaç yaşında? Su nasıl meydana geldi? Dünyada su tükeniyor mu? Suyumuz bitecek mi? Dünyadaki su ne zaman bitecek? Dünyadaki içme suyu bitebilir mi? Su kaynakları biterse ne olur? Su kıtlığı yaşanır mı? Türkiye ne zaman su fakiri olacak?
Su Nedir?
Su, hidrojen ve oksijen kimyasal elementlerinden oluşan ve gaz, sıvı ve katı hallerde bulunan bir maddedir. Suyun kimyasal formülü H2O’dur. Aynı zamanda hem insan yaşamında hem de tüm canlıların yaşaması için hayati öneme sahiptir. Yaşam için oksijenden sonra gelen en önemli ögedir ve tüm canlıların beslenmesi için vazgeçilmez bir unsurdur.
Bu nedenle Birleşmiş Milletler öncülüğünde her yıl su kriziyle mücadele etmek, mevcut temiz ve içilebilir suyu korumak, küresel su tasarrufunu teşvik etmek, küresel ısınma ve suyun dikkatsizce tüketimine ve diğer negatif etkenlere karşı ilgi çekmek amacıyla 22 Mart Dünya Su Günü olarak kutlanmaktadır.
İçtiğimiz su kaç yaşında?
Su, Dünya’daki yaşamın ortaya çıkması ve evrimi için çok önemlidir. Bizimkine benzer, erken oluşan gezegen sistemlerindeki su içeriğiyle ilgili son araştırmalar, suyun bol miktarda ve her yerde bulunan bir molekül olduğunu, başlangıçta küçük yıldızlararası toz taneciklerinin yüzeylerinde donmuş oksijenin hidrojenlenmesiyle sentezlendiğini gösteriyor.
Su daha sonra gezegen sistemi oluşumunun ardışık aşamaları boyunca gezegenlere, asteroitlere ve kuyruklu yıldızlara dahil edilecek bir süblimleşme/donma döngüsüne girer. Dünya yeni şekillenmeye başladığı dönemde yanıcı lavlalar kaplı olduğu dönemde meteorlarla birlikte dünyaya gelen su molekülleri sayesinde içme suları, denizler ve göller oluşmuştur.
GeoScienceWorld Elements adlı hakemli bilimsel dergide yayımlanan çalışmada deniz ve okyanuslardaki ve içtiğimiz tatlı suyun 4 milyar 571 milyon yıllık olduğu anlaşıldı. Yani her gün aslında 4,5 milyar yıllık su içiyoruz.
İçtiğimiz su Dünya’dan daha mı yaşlı?
Yeni araştırmaya göre, bardağınızdaki su moleküllerinden bazıları 4,5 milyar yıldan daha önce yaratıldı. Bu onları Dünya’dan, güneş sisteminden, hatta güneşin kendisinden bile daha yaşlı yapar.
“Dünyadaki suyun önemli bir kısmının güneşten ve güneş sisteminden önce gelmesi oldukça şaşırtıcı”
Dünyaca ünlü Science dergisinde yayınlanan bir çalışmada araştırmacılar, Dünya’daki ve güneş sistemindeki suyun belirgin kimyasal imzasının, ancak dönen toz ve gaz diskinin gezegenleri, ayları, kuyruklu yıldızlar ve asteroitleri doğurmasından önce oluşan suyun bir kısmının oluşabileceğini söylüyorlar.
Araştırmacılar, bu ilkel suyun Dünya’daki suyun %30 ila %50’sini oluşturduğunu tahmin ediyor.
İçtiğimiz su ne kadar zamandır Dünya’da?
Dünyamız 4 milyar yıldan fazla bir süredir suyu geri dönüştürüyor. Dünyadaki her canlı hayatta kalmak için suya ihtiyaç duyar ve bugün içtiğimiz su, tüylü mamutların, dinozorların ve ilk insanların içtiği sudur!
Bilim insanları hala suyun Dünya’ya nasıl geldiğinden tam olarak emin değiller. Öngezegen diskinin gezegenimizin oluştuğu kısmı, sıvı veya buzlu suyun var olması için çok sıcaktı ve bu nedenle gezegen kuru doğdu. Uzmanların çoğu, Dünya’nın suyunun daha soğuk bir ortamda oluşan ve daha sonra gezegenimizle çarpışan kuyruklu yıldızlar ve asteroitlerdeki buzdan geldiğine inanıyor.
Ancak bu teori daha fazla soruya yol açar. Bunlar arasında: Kuyruklu yıldızlarda ve asteroitlerde korunan su nereden geldi?
Bunun cevabını bulabilmek için bilim insanları kimyaya döndüler. Burada Dünya’da, yaklaşık her 3.000 su molekülünden biri, bir hidrojen atomu yerine bir döteryum atomu ile yapılır.
Bir döteryum atomu, çekirdeğinin yalnız bir proton yerine bir proton ve bir nötron içermesi dışında bir hidrojen atomuna benzer. (Her iki atom da tek bir elektron içerir.)
Bu, döteryumu hidrojenden iki kat daha ağır yapar, bu nedenle döteryum atomlarından (HDO) yapılan su molekülleri “ağır su” olarak bilinir.
Güneşimizin doğduğu zamanda, evrendeki döteryumun hidrojene oranı, her 100.000 hidrojen molekülüne yaklaşık 1 döteryum molekülü idi. Ancak güneş sistemindeki su için oran önemli ölçüde daha yüksektir.
Yüksek döteryum içeriğine sahip su, yalnızca belirli koşullar altında oluşabilir. Ortamın çok soğuk olması ve hidrojen, döteryum ve oksijeni bağlayan reaksiyona güç sağlamak için yeterli enerji olması gerekir.
Son birkaç on yılda araştırmacılar, bu ağır suyun güneş sistemimizde nasıl bulunduğuna dair iki olası ve birbiriyle rekabetçi açıklama yaptılar.
Birincisi, güneşimizi ve güneş sistemimizi doğuran devasa gaz bulutunda oluşan yıldızlararası su buzundan geldiğidir. Araştırmacılar, yıldız kreşlerinin evrenin her yerinde bulunabileceğini ve hem ağır su hem de normal su (H20) açısından zengin olduklarını söylüyorlar.
İkinci olasılık, yıldız doğumunun şiddetinin ve enerjisinin yıldızlararası suyu parçalaması ve yapı taşlarının, sonunda gezegenler ve diğer gök cisimlerinde birleşecek olan protogezegen diskinde yeniden işlenmesidir.
Dünyada su tükeniyor mu?
Dünya, okyanuslarında, göllerinde, nehirlerinde, atmosferinde ve iç Dünya’nın kayalarında çok miktarda su içerir. Milyonlarca yıl boyunca, bu suyun çoğu iç Dünya, okyanuslar ve nehirler ve atmosfer arasında geri dönüştürülür. Bu döngü süreci, tatlı suyun hepimizin yaşadığı Dünya yüzeyine sürekli olarak sunulduğu anlamına gelir.
Gezegenimiz de bu suyu tutmada çok verimlidir. Atmosferimizdeki bir buhar olan su, potansiyel olarak Dünya’dan uzaya kaçabilir. Ancak atmosferin bazı bölgeleri aşırı soğuk olduğu için su kaçmaz.
Gezegenimizin tamamında su hiç bitmese de, insanların ihtiyaç duyduğu yerde ve zamanda temiz tatlı suyun her zaman mevcut olmadığını unutmamak önemlidir. Aslında, dünyadaki tatlı suyun yarısı sadece altı ülkede bulunabilir. Bu nedenle bir milyardan fazla insan yeterince güvenli ve temiz su olmadan yaşıyor.
Ayrıca kullandığımız her damla su, su döngüsü boyunca devam eder. Gidere attığımız şeyler birilerinin ya da bir şeyin suyuna karışıyor. Gezegenimizin tatlı suyunu daha akıllıca kullanarak kalitesinin korunmasına yardımcı olabiliriz.
Dünya’da Su Kıtlığı
Yeterli su kaynaklarına sahip ülkelerde bile su kıtlığı nadir değildir. Bu, çökmüş altyapı ve dağıtım sistemleri, kirlilik, çatışma veya su kaynaklarının kötü yönetimi gibi bir dizi faktörden kaynaklanabilse de, iklim değişikliğinin yanı sıra insan faktörlerinin de çocukların güvenli su ve sanitasyon hakkını giderek daha fazla engellediği açıktır.
Su kıtlığı, evde, okullarda ve sağlık kuruluşlarında içme ve temel hijyen uygulamaları için güvenli suya erişimi kısıtlamaktadır. Su kıt olduğunda, kanalizasyon sistemleri arızalanabilir ve kolera gibi hastalıklara yakalanma tehdidi artar. Kıt su daha pahalı hale gelir.
UNICEF verilerine göre;
- Dört milyar insan, yani dünya nüfusunun neredeyse üçte ikisi, her yıl en az bir ay şiddetli su kıtlığı yaşıyor.
- İki milyardan fazla insan, su kaynaklarının yetersiz olduğu ülkelerde yaşıyor.
- 2025 gibi erken bir tarihte dünya nüfusunun yarısı su kıtlığıyla karşı karşıya olan bölgelerde yaşıyor olabilir.
- 2030 yılına kadar yaklaşık 700 milyon insan yoğun su kıtlığı nedeniyle yerinden olabilir.
- 2040 yılına kadar, dünya çapında kabaca her 4 çocuktan 1’i son derece yüksek su stresi olan bölgelerde yaşıyor olacak.
Türkiye su fakiri bir ülke mi?
Türkiye önümüzdeki yıllarda su kıtlığı yaşayacak ülkeler arasında yer almaktadır. Nüfus artışı ve iklim değişikliğinin etkisiyle su mevcudiyetinin 2050’de 1000 m3’e düşmesi bekleniyor.
Türkiye, Akdeniz’in en su zengini ülkelerinden biridir, ancak 1960’larda 28 milyon olan ve 2000’de 68 milyona çıkan muazzam nüfus artışı nedeniyle, kullanılabilir su kaynakları kişi başına yaklaşık 4000 m3’ten 1500 m3’e düşmüştür.
Türkiye Tabiatını Koruma Derneği (TTKD) bilim danışmanı Dr. Erol Kesici, 2022 yılında yaptığı açıklamada Türkiye’nin 105 milyar metreküp kullanılabilir tatlı su varlığına karşın, kişi başına 1240 metreküp su düştüğünü söylüyor. Mülteciler ve turistler de hesaplandığında rakamın 875 metreküpe düştüğünü ve 1000 metreküp ‘su fakirliği’ sınırının altında kaldığını açıkladı.
Ülkemizde, tatlı su kaynaklarının en büyük bölümü, yaklaşık yüzde 78’lik oranla tarımda kullanılıyor. Artan nüfusun yanı sıra, gelir ve tüketim düzeyinin yükselmesi ve gıda ürünlerine yönelik taleplerin artması da su kaynakları üzerinde ilave baskı yaratıyor.
Yapılan ülke değerlendirmeleri, yenilenemeyen veya sürdürülemez yeraltı sularının, özellikle yüzey tatlı suyunun ve yağışın çok kıt olduğu yarı kurak bölgeler için mevcut sulama suyunun büyük bir bölümünü sağladığını ortaya koymaktadır.
Araştırmalar, Türkiye’nin Avrupa’daki ülkeler arasında en yüksek su güvenliği tehdidine sahip ülkelerden biri olduğunu gösteriyor. Yoğun bir nüfusa sahip olan Türkiye ve ülkenin çoğu bölgesi yüksek veya çok yüksek düzeyde su stresi ile karşı karşıyadır. Hızla artan popülasyon ve yükselen sıcaklıklarla ilişkili potansiyel kuraklık ile bu sorunun artması muhtemeldir.
Bu yıl Dünya Gıda Günü’nün teması “Su hayattır, su besindir. Kimseyi geride bırakmayın” oldu. Su, Dünya’daki yaşam için hayati önem taşıyor. Dünya yüzeyinin büyük bir kısmını kaplıyor, vücudumuzun %50’sinden fazlasını oluşturuyor, gıdamızı üretiyor ve geçimimizi sağlıyor. Ancak bu değerli kaynak sonsuz değil ve onu almayı bırakmamız gerekiyor.
Bu yazılar da ilginizi çekebilir;
