Lozan Antlaşması nedir? Lozan Antlaşması’nın ana noktaları nelerdir? Lozan Antlaşması’nın maddeleri ve önemi nedir? Lozan Antlaşması kaç madde? Lozan nerede imzalandı? 1922-1923 Lozan Konferansı nedir, neden önemliydi? Lozan zafer mi, hezimet mi? Türkiye 2023’ten sonra ne yapacak? Lozan Antlaşması’nın 101. yıldönümü ne zaman, hangi tarihe denk geliyor?
Lozan Antlaşması kaç maddeden oluşuyor? Lozan antlaşmasının resmi dili nedir? Lozan’nın gizli maddesi var mı? Lozan antlaşması ne zaman bitiyor? Lozan Antlaşması 100 yıllık geçici bir antlaşma mı, süresiz mi? 2023 Lozan Barış antlaşması bitince ne olacak? Peki Lozan hakkında ne biliyorsunuz? İşte Lozan Antlaşmasının tüm maddeleri ve önemi hakkında kısaca bazı bilgiler…
Lozan Antlaşması nedir?
Ülkemiz tarihinde büyük önem taşıyan Lozan Barış Konferansı ve Antlaşması’nın 101. yıldönümü. 24 Temmuz 1923 yılında imzalanan Lozan antlaşması ülkemizin Kurtuluş Savaşı’ndaki zaferinin devamı niteliğini taşıyor. Lozan, Atatürk’ün deyimiyle “Türk tarihinde dönüm noktası” olmuştur.
Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda galip gelen Müttefikler, yendikleri üç büyük imparatorluğa cezalandırıcı barış koşulları dikte ettiler. 1920’de Osmanlı İmparatorluğu Sevr Antlaşması’nı imzaladı. Ancak iki kısa yılın ardından Türkiye durumu tersine çevirerek Sevr’i ortadan kaldırarak ve çok farklı bir barış görüşmesine dahil oldu.
1923 Lozan Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda müzakere edilen barış anlaşmalarının sonuncusu ve bugüne kadar ayakta kalan tek anlaşmaydı.
İsviçre’nin Lozan şehrinde Türkiye ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan barış antlaşmasıdır. Antlaşma, yedi aylık bir konferanstan sonra 24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre’nin Lozan şehrinde Rumine Sarayı’nda; TBMM temsilcileri, Birleşik Krallık, İtalya, Fransa, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika ve Yugoslavya tarafından imzalandı. Lozan Antlaşması’nın orijinal dili Fransızca’dır ve 143 maddeden oluşur.
Lozan; En büyük diplomatik zafer ve Türkiye’nin savaşla kazandığı zaferi masada da kabul ettirdiği anlaşmadır.
Antlaşma neden imzalandı?
Yunan askeri birliklerinin Anadolu topraklarından çekilmesiyle beraber Mustafa Kemal Atatürk önderliğindeki Ankara merkezli Türk Ulusal Hareketi hükümeti, Osmanlı İmparatorluğu tarafından imzalanan 1920 tarihli Sevr Antlaşması’nın dayattığı toprak kayıplarına karşı çıktı.
İngiltere, Mezopotamya ve Kerkük bölgesindeki Türk etkisini zayıflatmak için için, Doğu Anadolu’da Kürt nüfusunun yoğun olduğu bölgeleri ayırdı.
Lozan Antlaşması sayesinde Doğu Anadolu, modern Türkiye Cumhuriyeti’nin toprağı sayıldı. Bunun karşılığında Türkiye, Osmanlı’nın sahip olduğu petrol zengini Arap toprakları hakkından feragat etti.
Lozan Antlaşması’nın önemi
Lozan Antlaşması Osmanlı İmparatorluğu ve Müttefik Devletler Fransa Cumhuriyeti, İngiltere Krallığı, İtalya Krallığı, Japonya İmparatorluğu, Yunanistan Krallığı ve Romanya Krallığı arasında, Birinci Dünya Savaşı’nın başından bu yana olan anlaşmazlıkları çözümlemek için yapıldı. Antlaşma, modern Türkiye devletinin sınırlarını tanımış oldu.
Lozan Barış Antlaşması sayesinde tüm taraflar arasındaki anlaşmazlıklar giderildi ve modern Türkiye Cumhuriyeti’nin sınırları tanımlandı.
Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı İmparatorluğu’ndan geriye kalan tüm haklarından feragat etti ve karşılığında Müttefik Devletler, Türkiye Cumhuriyeti egemenliğini resmi olarak tanıdı.
Lozan Antlaşması ile beraber, maddeleri Osmanlı İmparatorluğu için son derece ağır olan Sevr Antlaşması geçersiz sayıldı.
Türkiye 23 Ağustos 1923’te, Yunanistan 25 Ağustos 1923’te, İtalya 12 Mart 1924’te, Japonya 15 Mayıs 1924’te ve Birleşik Krallık 16 Temmuz 1924’te Lozan Antlaşması’nı onayladı ve 6 Ağustos 1924 itibariyle geçerli sayıldı.
Lozan Antlaşması tüm maddeleri 143 maddeden oluşur. 143 maddenin en önemli konuları şunlardır;
- Türkiye Cumhuriyeti’nin sınırlarının belirlenmesi
- Osmanlı Devleti’nden kalan borçlar
- Boğazlar meselesi
- Savaş tazminatı
- Azınlıkların durumu
- Kapitülasyonlar
- Patrikhane
- Yabancı okulların durumu
Antlaşma için yapılan görüşmelerin kısa bir süre için sona ermesine yol açan maddeler:
- Kapitülasyonların kaldırılması
- Musul meselesi
- Boğazlar meselesi
- Musul ve Kerkük sorunu
Lozan ve Türkiye sınırı
Lozan Antlaşması kapsamında, Türkiye Cumhuriyeti’nin Suriye sınırı 20 Ekim 1921’de Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşması’na göre belirlendi.
- Yunanistan sınırı, Mudanya Ateşkes Antlaşması’na göre belirlendi ve Meriç Irmağı Türkiye ve Yunanistan’ı ayıran sınır olarak kabul edildi.
- İran sınırı, Kasr-ı Şirin Antlaşması esas alınarak belirlendi.
- Bulgaristan sınırı, 1913 tarihli İstanbul Antlaşması esas alınarak belirlendi.
- Irak sınırı, İngiltere ile anlaşmaya varılarak çizildi.
- Ege Denizi’nde ise Gökçeada, Bozcaada ve Tavşan Adası Türkiye’ye bırakıldı. Diğer tüm adalar Yunanistan’a verildi. On İki Adalar ise İtalya’ya bırakıldı. İkinci Dünya Savaşı sonrası İtalya bu adaları Yunanistan’a bıraktı.
- Hatay ise, 1939 yılında bölge halkının yaptığı referandumun sonucunda Türkiye’ye katıldı.
Lozan ve Boğazlar meselesi
Lozan Antlaşmasıyla Yüksek Akit Taraflar, “Boğazlar” genel terimi altında yer alarak; Çanakkale Boğazı, Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı’nda deniz ve hava yoluyla transit ve seyrüsefer serbestisi ilkesini tanımayı ve ilan etmeyi kabul ettiler.
- Boğazlar Türkiye’nin başkanlığındaki komisyon tarafından yönetilecek.
- Boğazların her iki tarafında bulunan 15-20 km’lik bölge, askeri faaliyetlerden tamamen arındırılacak.
- Ticaret gemileri Boğazlar’dan barış zamanında serbest faydalanma hakkı elde edecek, savaş gemilerinin geçişi ise sınırlandırılacak.
- Boğazlara yapılacak olası saldırılara karşı gereken önlemleri Milletler Cemiyeti alacak.
Lozan ve Osmanlı Devleti borçları
Osmanlı Devleti’nin 1854 yılından beri aldığı borçlar ödenemeyecek durumdaydı. Antlaşmanın bir sonucu olarak, Osmanlı kamu borcu, Türkiye ile eski Osmanlı İmparatorluğu’ndan çıkan ülkeler arasında paylaştırıldı ve Lozan Antlaşması kapsamında TBMM heyeti, Osmanlı Devleti’nden kalan borçları ödemeyi kabul etti.
Lozan ve Savaş Tazminatı
Yunanistan, Yunan ordusunun veya yönetiminin Sözleşme’ye aykırı eylemlerinin Anadolu’da neden olduğu zararı tazmin etme yükümlülüğünü kabul etti. Fakat ekonomik olarak zorda olan Yunanistan’ın bu borcu ödeyemeyeceğine kanaat getirildi ve Karaağaç ve çevresi tazminat olarak Türkiye’ye bırakıldı.
Ancak Türkiye, diğer Akit Taraflar lehine (Yunanistan hariç) 259. madde uyarınca Almanya ve Avusturya tarafından aktarılan altın meblağlarındaki her türlü haktan vazgeçti.
Lozan ve azınlıkların durumu
Lozan Antlaşması Madde 42 kapsamında Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde yaşayan azınlıkların tümü, Türkiye Cumnhuriyeti vatandaşı sayıldı. Böylece azınlıklara verilen ayrıcalıklar kaldırıldı ve yabancı devletlerin iç işlere karışmasının önüne geçildi.
Azınlıklar konusunda alınan kararlara göre, Türkiye’de yaşayan Rumlar ve Yunanistan’da yaşayan Türkler yer değiştirdi.
Türkiye Hükümeti Müslüman olmayan azınlıkların aile ya da kişi statüleri konusunda, bu sorunların sözü geçen azınlıkların törelerine göre çözümlenmesine uygun her türlü hükümleri koymayı kabul etti.
Nüfus mübadelesine İstanbul ve Batı Trakya’da yaşayan azınlıklar dahil edilmedi.
Lozan ve Kapitülasyonlar
Lozan Antlaşması kapsamında TBMM heyetinin de kararlılığıyla yabancı devletlere tanınan tüm ayrıcalıklar sona erdi.
Türkiye Cumhuriyeti’nde faaliyet gösteren tüm ticari kuruluşların Türkiye Cumhuriyeti yasalarına uyması zorunlu hale geldi.
Lozan ve Patrikhane
Ortodoks mezhebinin din merkezi kurumu İstanbul’daydı. Siyasi faaliyet yapılması yasaklandı ve İstanbul din merkezi olarak korundu.
Lozan ve yabancı okullar
Lozan Antlaşması, yabancı okulların Türkiye yasalarına uyması şartı getirdi. Türkiye sınırları içerisinde bulunan yabancı okullarda dini ve siyasi eğitim yasaklandı.
Türk Hükümeti, Müslüman olmayan yurttaşların önemli bir oranda yerleşmiş oldukları kentler ve kasabalarda, bu Türk yurttaşlarının çocuklarının ilk okullarda kendi dilleriyle öğretim görmelerini sağlamak üzere, gerekli kolaylığı gösterecektir. Bu hüküm Türk Hükümetinin söz konusu okullarda Türk dilinin öğretilmesini zorunlu kılmasına engel değildir.
Lozan Antlaşması’nın sonuçları nelerdir?
Lozan Antlaşması sayesinde Türkiye Cumhuriyeti resmi olarak İtilaf Devletleri tarafından tanındı.
- Sevr Antlaşması feshedildi.
- Kapitülasyonlar tamamen kaldırıldı.
- Türkiye’nin verdiği bağımsızlık mücadelesi çok sayıda ulusa ilham kaynağı oldu.
- Rum ve Ermeni iddiaları sonlandı.
- Batılı devletlerle ilişkiler yumuşadı ve inkılaplara zemin hazırlandı.
- Kürdistan’ın kurulmasının önüne geçildi.
- Barış sağlandı.
Lozan Antlaşması’nda lehimize sonuçlanan konular
Lozan Antlaşması’nda başarı elde ettiğimiz konular savaş tazminatı, kapitülasyonların kaldırılması, azınlıklar meselesi, İstanbul’un itilaf devletlerinden temizlenmesi, boğazlar ve daha sonra Türkiye’ye katılan Hatay konularıdır.
Lozan Antlaşması’nda aleyhimize sonuçlanan konular
Lozan Antlaşması’nda Batı Trakya’nın Yunanistan’a bırakılması, On İki Ada’nın kaybedilmesi, Osmanlı Devleti’nin borçlarının ödenmesi ve patrikhanenin İstanbul’da kalması konuları aleyhimize sonuçlandı.
Lozan Antlaşması 100 Yıllık mı?
Türkiye’nin önündeki en büyük engel Lozan Anlaşması mı? 2023’te petrol ve madenler çıkarılacak mı, ekonomi şahlanacak mı? Ekonomimiz Lozan yüzünden mi kalkınamıyor? Enflasyonu Lozan mı yükseltiyor? Lozan’ı beş aile mi yönetiyor?
Lozan Antlaşması 100 yıl süreli yapılmamıştır. Ayrıca Antlaşmaya ekli gizli maddeler bulunmamaktadır. Bu nedenle birçok yerde karşılaştığımız Türkiye’nin bor ve petrol başta olmak üzere madenlerinin Lozan’ın gizli maddesi gereğince çıkarması yasaklandığı doğru değildir.
Ayrıca Lozan Barış Konferansı ve Antlaşması iki arasında değil, birçok ülkenin imzaladığı bir anlaşmadır. Onaylı birer örneği tüm imzacı ülkelere verilen Lozan’ın bir veya birkaç ülke için gizli maddelerinin olması mümkün değildir.
Halk arasında söylenen Antlaşmanın süresi 2023 yılında dolacak ifadesi de yanlıştır. Dolayısıyla gerek orijinal metni, gerekse Türkçe metni baştan sona incelediğimizde Lozan Antlaşmasının süreli olmadığını, Türkiye’nin bor ve petrol başta olmak üzere yer altı zenginliklerinin çıkarılmasını engelleyici herhangi bir madde veya düzenleme içermediğini görmek mümkündür.
Bu yazılar da ilginizi çekebilir;
