Nefi ve Tahir Atışması

Nefi ve Tahir Atışması – Dönemin divan katibi Tahir Efendi, Nefi’ye kelp (köpek) diye saldırmış. Ozanımız şu dörtlükle cevap vermiş:

Yaşadıkları dönemin divan edebiyatı ustalarından olan Nefi ve Tahir hakkında meşhur olan bu atışma Tahir Efendinin, Nefi hakkında yazdığı beyitle başlamış ve Nefi’nin verdiği cevap da günümüze kadar meşhur olmuştur.

Nefi ve Tahir Atışması

Dönemin divan katibi Tahir Efendi, Nefi’ye kelp (köpek) diye saldırmış. Ozanımız şu dörtlükle cevap vermiş:

“Bize kelp demiş Tahir Efendi
İltifatı bu sözde zahirdir (bellidir)
Maliki mezhebim, zira
İtikadımca kelp, tahirdir”

Açıklaması

Tahir, temiz anlamına geldiğinden Nefi, bu sözcüğü, tevriyeli (çift anlamlı kullanarak; köpeğin, tahir (temiz) olduğunu belirtirken aynı zamanda rakibi Tahir’in köpek olduğunu da söyleyerek intikamını alıyor.

Burada şair bir kelimeyi iki anlamda kullanarak Terviye sanatı icra etmiştir. Hem köpeğin, inancına göre temiz hayvan sınıfında kabul edildiğini ve Tahir Efendi’nin bu yönden kendine iltifat ettiğini anlatmış, hem de “İtikadımca kelp tahirdir” diyerek Tahir Efendinin köpek olduğunu ima edip, (kinaye) bir edebiyat üstadı olarak hiciv sanatını konuşturmuştur.

• Ünlülerden Nükteli Hikayeler

Nefi Kimdir?

17. yüzyıl Türk şairlerinden ve Kaside ve Hiciv Üstadı Nef’i (Asıl adı Ömer), 1572 yılında Erzurum, Hasankale’de dünyaya gelmiştir. Türk Edebiyatında kaside ve Tevriye Söz Sanatını en mükemmel şekilde kullanan ve aynı zamanda hicivde de çok yetenekli olan şair ve edebiyatçıdır.

Döneminin en meşhur kaside üstadlarından olan ve sonraki yüzyıllarda da diğer şair ve edebiyatçılara örnek ve etki eden Nef’i, genellikle iğneleyici ve tevriye sanatını kullandığı hicivleriyle tanınır.

Yine yazdığı bir hiciv sebebiyle 27 Ocak 1635 tarihinde İstanbul’da dönemin veziri Bayram Paşa’nın cellatları tarafından kementle boğularak öldürülür ve daha sonra naaşı İstanbul boğazında denize atılır.

Tahir Kimdir?

Tarihi kaynaklarda tam olarak belirtilmese de Nefi’nin yazdığı kaside ve hicivlerden, aynı dönemde yaşamış olan dönemin divan katibi olduğu bilinmektedir.

Divan-i hümayun yani Osmanlı İmparatorluğu’nda önemli kararları, yasaları kaleme alan, yazı işlerini yürüten Divan Katibi olarak görev yaptığı bilinmektedir.

Kaynaklara göre hicivlerinden ötürü Nef’i hakkında, bir olaydan dolayı divan katibi Tahir, Nef’i’ye kelp yani köpek diyerek hakaret etmiş, bunun üzerine kaside ve hiciv üstadı Nefi ise Terviye sanatını kullanarak bu dörtlüğü kaleme almıştır.

Tevriye Söz Sanatı Nedir?

Tevriye kelime anlamı olarak iki anlamlılık yani birden çok gerçek anlamı olan bir sözü herkesçe bilinen veya yakın anlamında değil de uzak anlamını kastederek kullanmaya denir.

Tevriyeli kullanılan sözlerin iki anlamı da gerçek anlamdır. Tevriyede mecaz yoktur; tevriye bu yönüyle kinayeden ayrılır.

• Güzel ve Anlamlı, Etkileyici Özlü Sözler
• En Güzel ve anlamlı, Resimli Şems-i Tebrizi Sözleri
• Necip Fazıl Kısakürek Nükteli Sözler, Hazır cevaplar