Yunus Emre Kimdir? Hayatı ve Edebî kişiliği

Tasavvuf şiirinin en önemli temsilcisi, aynı zamanda bir alim ve halk şairi Yunus Emre Kimdir? Kısaca hayatı, fikir ve edebi kişiliği bilinen eserleri

26 Ekim 2017

0 1.853 3 dakika okuma süresi

Tasavvuf şiirinin en önemli temsilcisi, aynı zamanda bir alim ve halk şairi Yunus Emre Kimdir? Kısaca hayatı ve biyografisi, fikir ve edebi kişiliği, edebi hayatı ve bilinen eserleri, Yunus Emre ile ilgili kısa bilgiler

Yunus Emre Kimdir?

14. yüzyılın ilk çeyreğine kadar Orta Anadolu havzasında yaşayan, Türk hümanizmine damga vuran önemli bir barış elçisi olarak kabul edilen Yunus Emre, Türk tasavvuf edebiyatı alanında halk ve tekke şiiri ile birlikte divan şiirini de etkileyen bir tarzın kurucusudur.

Yunus Emre, tasavvuf şiirinin en önemli temsilcisi, aynı zamanda bir alim ve halk şairidir. Hayatı hakkında çok az şey bilinen Yunus Emre’nin, 1241-1320 yılları arasında yaşadığı kabul edilmektedir.

Doğum yeri net olarak bilinmeyen Yunus Emre, Taptuk Emre dergâhında Medrese eğitimi görmüş, Arapça ve Farsça öğrenmiştir. 13’üncü yüzyılın ortalarına doğru Moğal istilası ve Selçuklu Devleti’nin yıkıldığı dönemde yaşadığı sanılmaktadır.

Kısaca Hayatı

Hacı Bektaş Veli’nin eserlerine dayanılarak Sarıköy’de yaşadığı düşünülmektedir. Taptuk Emre’nin düşüncelerini yaymak için Anadolu’yu dolaştığı sanılmaktadır. Eskişehir Sarıköy, Manisa Buna ve Emreköy, Erzurum Dutçu Köyü, Isparta Keçiborlu ve Karaman’da adına yapılmış mezarlar vardır.

Ancak Yunus Emre’nin nerede öldüğü ve gömüldüğü kesin belli değildir.

Vefatı 1320 olarak kabul edilen Yunus Emre’nin 82 yaşında öldüğü söylenir. Buna göre doğum tarihi de 1238 yılına denk gelmektedir.

Yunus Emre’nin eserleri yaşamı hakkında bazı bilgiler içermektedir. Anadolu’yu dolaştığı, Mevlana’yı gördüğü gene eserlerinde geçen cümlelerden anlaşılmaktadır. Mevlânâ’nın Mesnevî’sini okumuş ve şöyle demiştir:

Mevlânâ Hudâvendigâr bize nazar kılalı,
O’nun görklü nazarı, gönlümüz aynasıdır!..

Fikrî ve Edebî Kişiliği

Hakkında bir çok eser ve kitap yazılan Yunus Emre için tabiki fikir ve Edebi kişiliği hakkında kısaca bilgi vermek güç olsa da en çok bilinen özellikleri ve meşhur olan tasavvuf ve hoşgörü düşünceleri tarihte önemli bir yer tutmaktadır.

Yunus Emre hayatında ve eserlerinde halka, halkın dili ile hitap etmiştir. Türkçe’yi çok güzel kullanmıştır. Öz Türkçe ile eserler vermiştir. Bu durum Yunus’un her zaman okunup anlaşılmasında önemli bir rol oynamıştır.

Yunus Emre’nin okuma-yazma bilmediğine dâir beyitleri ise, aslında onun tevâzû hâlini yansıtan ifâdeleridir. Zira o, Kur’ân-ı Kerîm’den, hadîs-i şerîflerden ve bir kısım kelâm-ı kibârdan mazmunlar kullanmaktadır.

Yunus’un şiirleri tasavvuf ağırlıklıdır.

Tasavvuf; Cenâb-ı Hakkʼı kalben tanıyabilmek, Allah sevgisini kalbinde yaşamak, Allah’ı öylesine sevmektir ki cennet için değil, onun sevgisine erişebilmek için uğraş vermek, ömrünü bu yola adamak, Şikâyet ve sızlanmayı unutarak dâimâ hamd ile şükreden “güzel bir kul” olabilme demektir.

İşte Yunus Emre şiirlerinde ve eserlerinde genellikle bu konuları işlemiştir.

Yunus Emre’nin hoşgörüsü en çok bilinen fikir akımının başında gelmektedir. “Yaratılmışı hoş gördük, yaratandan ötürü” ifadesi en meşhurlarındandır.

Tasavvuf alanında ilerleyen Yunus Emre’nin keskin bir gözlem ve yorum gücü, derin bir hoşgörü anlayışı vardır.

Bu gibi hoşgörü, tevazu gibi hasletleri sebebiyle Yunus Emre halk tarafından o kadar çok sevilmiştir ki Anadolu’nun çeşitli yerlerinde adına türbeler, anıt mezarlar yaptırılmıştır.

Yunus Emre’nin “Risalettün- Nushiyye” ve “Divan” olmak üzere iki eseri vardır. Eserlerine başka âşıkların eserleri karıştıysa da sonradan bunlar ayıklanmıştır.

Şiirlerini genelde hece ölçüyle yazmış ama aruz denemelerine de yer vermiştir. Hece ölçüsü ile yazdığı dörtlüklerin yanı sıra yine hece ile beyitler ve gazeller de yazmıştır. Eserlerinin tamamında kullandığı dil öz Türkçe değil, yer yer Arapça ve Farsça ifadeler de kullanmıştır.

Yunus Emre Eserleri:

Yunus Emre’nin tarihten günümüze uzanan ve bilinen “Risalettün- Nushiyye” ve “Divan” olmak üzere iki eseri bulunmaktadır. Bu eserlerin sırasıyla kısa açıklamaları şu şekildedir;

Divan

Yunus Emre’nin ilk önemli eseri Divan eseridir.

Yunus Emre, Anadolu sahasında divan sahibi ilk sanatçı olarak değerlendirilmektedir. Divan’ında kullandığı dilden hareketle Oğuz dilinin en yetkin isimlerinden biri olarak kabul görmüştür.

Yunus Emre Divanı’nda 400 civarında şiir mevcuttur.
Hece ve aruz ölçüsü birlikte kullanılmıştır.
ilahilerin çoğu dörtlük yapısına sahiptir.
Gazel ve mesnevi nazım şekliyle yazılmış şiirler de bulunmaktadır..

Yunus Emre’nin en önemli eserlerinden biri Divan eseri, büyük bir aşk ve düşünüş ve coşkuyla söylediği şiirlerini bir araya toplayan bir eserdir. Yunus Divanı’nda aruz vezniyle ve gazel şeklinde söylenmiş şiirler de vardır, fakat şair ilâhi’lerinin çoğunu ve en güzellerini hece ve dörtlüklerle söylemiştir.